Delen
12 juni 2024 •
ASS
Een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) wordt bij meisjes en vrouwen vaak niet of laat herkend, omdat zij het meestal anders uiten dan mannen.
Wat is ASS?
Autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis. Hoogleraar Wouter Staal omschrijft ASS als de ‘verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden: sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en het filteren en integreren van informatie’.
De term ASS is relatief nieuw. Voor 2013 werd er in de DSM IV – het Amerikaanse handboek voor psychische stoornissen – gesproken over verschillende subtypen van ASS, zoals ‘klassiek ASS’ en het syndroom van Asperger. Onderzoek toonde echter aan dat hiervoor onvoldoende bewijs was. Je kunt namelijk veel kenmerken van de ene stoornis hebben, maar ook enkele van een andere. Daarom gebruiken we nu de term autismespectrumstoornis voor iedereen met een vorm van autisme.
Feiten & Cijfers
- Ruim 1 procent van de Nederlanders – ongeveer 200.000 mensen – heeft ASS.
- Ondanks vele jaren van onderzoek, is nog altijd onbekend wat ASS precies is. Er bestaat geen ‘biomarker’ – zoals een bloed- of DNA-test – waarmee ASSobjectief kan worden vastgesteld, de diagnose wordt gesteld op basis van gedragskenmerken.
- Mannen hebben 3x vaker een ASS diagnose dan vrouwen.
Genderverschillen bij ASS
De gedragskenmerken van vrouwen en mannen met ASS kunnen verschillen, waardoor een autismespectrumstoornis bij meisjes en vrouwen niet altijd wordt herkend. Op sociaal en communicatief gebied is er bij vrouwen vaak sprake van compensatiemechanismen, waardoor ASS minder zichtbaar is. Dit mechanisme wordt ook wel ‘maskeren’ genoemd. “Bij vrouwen zie je dat ze ASS kunnen camoufleren,” legt Anne Fleur Stapert, arts en onderzoeker bij Autisme Team Noord-Nederland van Jonx (TopGGz), uit. “Ze worden heel goed in iets waar ze eigenlijk heel slecht in zijn: sociaal gedrag. Door hun omgeving goed te observeren, weten ze hoe ze zich moeten gedragen. Maar dat aanpasgedrag kost ook veel energie.”
Ouders, leerkrachten, psychologen en psychiaters herkennen de gematigde symptomen van meisjes en vrouwen dus minder snel. De eerste beschrijvingen van autisme door psychiater Leo Kanner en kinderarts Hans Asperger waren voornamelijk gericht op jongetjes. De huidige diagnose-instrumenten en behandelingen voor ASS zijn ook vooral op mannen gericht, omdat men denkt dat ASS voornamelijk bij hen voorkomt.
In 36% van de gevallen (47% van volwassenen, 24% van de jeugd) wordt bij mensen eerder een diagnose buiten het autismespectrum gesteld. Een eerdere diagnose buiten het autismespectrum komt bij vrouwen (50%) veel vaker voor dan bij mannen (28%). Vaak wordt er eerst een angst-, stemmings- of persoonlijkheidsstoornis gediagnosticeerd.
Daarnaast wordt er een sterk verband gelegd tussen vrouwen met ASS en eetstoornissen. Zo heeft 25% van de vrouwen met anorexia een autismespectrumstoornis. Wanneer een individu met een stoornis ook een andere stoornis heeft, heet dit comorbiditeit. Mogelijk zijn er ook vrouwen bij wie ASS nooit wordt herkend. Volgens onderzoek zouden 80% van alle vrouwen met ASS op dit moment geen diagnose hebben. Dit betekent dat zij niet de juiste behandeling krijgen.
Lees, kijk of luister meer:
- Autisme bij vrouwen
- Podcast ‘Geen kleine man’: “ADHD en ASS bij vrouwen”
- Toolkit “Genderverschillen in de GGZ”