Ouders willen gratis kinderopvangsysteem om werk en zorg gelijker te kunnen verdelen

Een toegankelijker en goedkoper kinderopvangsysteem wordt gezien als dé oplossing voor een meer gelijke werk-zorgverdeling. Dit blijkt uit onderzoek onder ruim 800 lezers van Ouders van Nu in samenwerking met WOMEN Inc. en veldwerkbureau Panel Inzicht. Driekwart van de respondenten zegt dat ze met een ander systeem hun ideale verdeling geheel of gedeeltelijk kunnen realiseren. Bijna de helft is zelfs voor volledige afschaffing van het huidige kinderopvangtoeslagensysteem.

Hoge financiële stress onder ouders

Het vertrouwen in de overheid is flink afgenomen door de toeslagenaffaire. Meer dan de helft van de respondenten geeft aan dat zij vinden dat ouders de dupe zijn van het huidige toeslagensysteem. Daarbij zorgen de hoge kosten van de kinderopvang bij 64% voor financiële stress. Ook de angst om aan het eind van het jaar de toeslag terug te moeten betalen (54%), de administratieve druk (53%) en de onduidelijkheid over de hoogte van de toeslag zorgt bij ruim de helft van de respondenten voor financiële druk. Onder respondenten met een laag of modaal inkomen zijn de percentages van financiële stress hoger dan bij respondenten met een bovenmodaal inkomen.

Geen gelijke kansen zonder toegankelijk systeem

Ouders met een laag inkomen zijn dan ook terughoudender als het gaat om gebruikmaken van kinderopvang. Het alternatieve systeem dat de respondenten is voorgelegd is gratis, voor alle kinderen toegankelijk, sluit goed aan op het onderwijs en is gericht op de brede talentontwikkeling van het kind. Directeur strategie en communicatie Emma Lok van WOMEN Inc. concludeert: ‘Goede kinderopvang kan juist kansengelijkheid bevorderen, maar dan moet dit wel voor iedereen toegankelijk, betaalbaar en goed te overzien zijn. Wij pleiten daarom voor een hervorming van het kinderopvangsysteem dat (zo goed als) gratis is en zonder gedoe, voor álle kinderen.

Werken loont niet

Behalve gelijke kansen, bevordert een alternatief kinderopvangsysteem ook een gelijke verdeling van werk en zorg tussen vrouwen en mannen*. Twee derde van de vrouwen uit het onderzoek besteedt meer tijd aan de zorg voor kinderen en doet minder betaald werk dan hun partner. Maar de helft van de moeders uit het onderzoek die aangeven veel meer tijd te besteden aan de zorg voor kinderen dan hun partners, wil thuis een andere werk-zorgverdeling. Zo wil 1 op de 7 moeders graag meer werken, maar doet dit niet met als belangrijkste reden dat de kinderopvang te duur is en meer werken daardoor onvoldoende loont.

Meeste ouders willen 4-4-3 model

In Nederland hanteren we nog vaak een anderhalfverdienersmodel van 5-3-2 . Vaders blijven na de geboorte van het eerste kind gemiddeld 5 dagen werken, moeders gaan in veel gevallen naar 3 werkdagen per week, en 2 dagen per week wordt er gebruik gemaakt van formele kinderopvang. Hilde Tholen, hoofdredacteur van Ouders van Nu: ‘Wij horen van veel ouders dat zij de huidige situatie niet ideaal vinden, maar financieel geen andere oplossing zien. Daarom wilden we onderzoeken of gratis kinderopvang invloed zou hebben op hun werk-zorgverdeling. De meeste ouders blijken dan een voorkeur te hebben voor het 4-4-3 model: beide ouders werken 4 dagen per week, allebei hebben ze 1 zorgdag met de kinderen, de rest van de week (3 werkdagen in totaal) gaan de kinderen naar de opvang. Deze 4-4-3 verdeling spreekt 56% van de respondenten (heel) erg aan.’

Gratis kinderopvang als basisvoorziening

In Scandinavische landen werken ze al langer met een systeem waarin kinderopvang grotendeels door de overheid wordt vergoed. In Zweden halveerde het aantal vrouwelijke parttimers en nam het aantal fulltimers toe na de invoering van een uitgebreid kinderopvangplan. De roep om (zo goed als) gratis kinderopvang wordt ook in Nederland steeds luider, en het stond afgelopen maart tijdens de verkiezingen in veel partijprogramma’s. Onder andere GroenLinks, D66, PvdA, SP, de Branchevereniging voor Maatschappelijke Kinderopvang en vakbond FNV pleiten voor kinderopvang als basisvoorziening. 

* In dit onderzoek ligt de focus op vrouwen in een heterostel omdat de scheve verdeling van werk en zorg binnen deze huishoudens een belangrijke oorzaak is van het feit dat veel vrouwen niet financieel onafhankelijk zijn.