We vroegen drie mensen hoe ze werk en mantelzorg combineren

Miljoenen vrouwen en mannen zijn mantelzorger, vaak naast hun betaalde baan. Wij spraken Roelie, Maarten en Anne over de drempels en waarde van mantelzorg.

Anne Alink, zorg ondernemer uit Linde (Drenthe).

Foto: © Wilbert Bijzitter 

Anne leidt een succesvolle kleinschalige creatieve dagbesteding voor mensen met een niet aangeboren hersenafwijking. Ze geeft mantelzorg aan haar ouders. Het was hun wens om zelfstandig te blijven wonen, haar vader is dementerend en haar moeder begint te dementeren.

Hoi Anne, hoe ziet mantelzorg er bij jou uit?
‘Mijn ouders wonen 1,5 uur rijden hier vandaan, in Velp. Ze wonen zelfstandig in het huis waar mijn broertje en ik zijn grootgebracht. Het is een unieke situatie, gezien hun hoge leeftijd. Zo’n acht jaar help ik hen met huishoudelijke taken en twee jaar met de persoonlijke verzorging. Gelukkig kunnen we ook bouwen op de thuiszorg. Maar thuiszorg alleen is niet voldoende. Ook de financiële administratie doe ik voor mijn ouders. Al met al kost het mantelzorgen mij gemiddeld acht uur per week. Van zalfjes smeren tot schakelen met de thuiszorg, van bezoeken aan de arts tot de belastingaangifte.’ 

Hoe combineer je dit met jouw dagelijkse werk?
‘Met flexibiliteit en goede planningen lukt dat meestal goed, zij het dat het soms een uitdaging is. Ik ben dankbaar voor het feit ik dit voor mijn ouders kán doen. Veel leeftijdsgenoten moeten hun ouders missen. Het is wel zwaar op zijn tijd; soms ben ik drie keer in de week bezig met de mantelzorg. Tezamen met de verantwoordelijkheden die ik heb binnen mijn onderneming, levert dit op piekmomenten uitdagingen op. Op dat soort momenten zet ik overige familieleden aan tot actie, wat overigens ook energie kost.’

Loop je wel eens tegen problemen aan?
‘Ja, het is mij op een gegeven moment teveel geworden, ik werd prikkelbaar en moe. Ik ging ik ook slechter eten, snel even tussendoor. Toen ben ik met de thuiszorg om tafel gegaan. Letterlijk. In beginsel kostte dit veel energie en geregel; ik was niet bekend met de instanties en netwerken in Velp. En ik ervaarde ook weerstand bij mijzelf: ik wilde niet dat mijn ouders ouder werden; hulpbehoevend. Op den duur ging de knop om. Ik ben meer gaan uitbesteden en meer gaan vragen om hulp.’

Wat vind je van de hoeveelheid aandacht die er geschonken wordt aan mantelzorg in de maatschappij?
‘Laatst was ik naar de theatervoorstelling ‘Dag mama’ geweest. Dat ging over twee psychologen die uitleggen wat dementie is en die vertellen over de mantelzorg eromheen. Het was een voorstelling voor mantelzorgers, maar er zaten er vrij weinig in de zaal. Een prachtige voorstelling! Een aanrader voor iedereen die met mantelzorg of dementie te maken heeft. Soms lijkt het alsof het in een verdomhoekje zit, dat mantelzorgen. Terwijl het juist iets is om enorm trots op te zijn!'

Wat zou je nog kunnen helpen?
‘Ik denk een vergoeding. Het wordt erg onderschat hoeveel tijd er in het mantelzorgen zit. Ik moet mensen inhuren om het in goede banen te leiden; dus dat ‘mes der investering’ snijdt aan twee kanten. Het zou mooi zijn wanneer deze onkosten vergoed worden vanuit de overheid. Dat gaat er mijns inziens ook voor zorgen dat meer mensen gáán mantelzorgen. Verder zou het fijn zijn wanneer mantelzorgers wat aandacht en erkenning krijgen. Zoals nu. Het is niet allemaal vanzelfsprekend en het gaat niet vanzelf. Het kost veel tijd en energie. Mantelzorgen doe ik met zeer veel liefde voor mijn ouders. Af en toe een aai over mijn bol en een schouderklopje zou fijn zijn. Een beetje erkenning vanuit de omgeving en dank voor de moeite. Dat geeft extra energie om door te gaan.'

Roelie van Guldener, ambassadeur mantelzorg en ondernemer (Coach4you2)

Roelie geeft eigen ontwikkelde workshops en trainingen voor mantelzorgers en werkt in loondienst. Ze is al lange tijd mantelzorger voor haar man, zoon, een naast familielid en nu tijdelijk voor haar andere zoon en beide ouders.

Roelie, jij bent mantelzorger voor meerdere mensen in je omgeving. Hoe zit het in jouw gezin?
‘Eerst had ik niet in de gaten dat de dingen die ik doe, mantelzorg is. Het pastte nog in mijn leven, voelde vanzelfsprekend. Mijn oudste zoon heeft een achterstand. Het gaat best goed met hem maar wanneer er voor hem onduidelijkheden zijn, probeer ik hem (ook tijdens mijn werkuren) gerust te stellen of af te spreken. Ik regel zijn financiële zaken en mijn man en ik ondersteunen hem met huishoudelijke taken en klussen. Verder eet hij nog een aantal dagen per week gezellig bij ons. Daarbij werd mijn man tien jaar geleden plotseling ziek. Hij heeft een chronische pijnaandoening, het bleek een acute dubbele hernia en stenose (soortgelijk aan dwarsleasie). Door restschade na een operatie heeft hij polyneuropathie. Aan sommige delen in zijn lichaam heeft hij enorme (zenuw)pijn. In andere delen voelt hij weinig tot niets, hij krijgt dan geen pijnprikkels. Mijn jongste zoon heeft een hersentumor gehad, ik trof hem aan tijdens een epileptische aanval. Momenteel woont hij bij ons terwijl hij een eigen woonplek zoekt. Wij zorgen niet zoveel meer voor hem, hij is na zijn operatie goed gerevalideerd en hersteld. We proberen hem wel te ondersteunen waar nodig.'

Hoe ziet jouw mantelzorg voor andere familieleden eruit?
'Onlangs hebben mijn beide ouders in het ziekenhuis gelegen. De gesprekken, het reilen en zeilen, de coördinatie voor het bezoek en andere dingen kwamen bij mij terecht. Gelukkig gaat dit nu een stuk beter, zijn ze beide weer thuis en wordt het zorgen/ondersteunen een stuk minder. Ook heeft een naast familielid de nodige zorg en ondersteuning nodig, zowel op huishoudelijk als sociaal emotioneel vlak. Ik doe dit al wel 15 jaar. '

Krijg je hulp bij de zorg of doe je het alleen?
'Voor mijn man is geen hulp nodig. Met hier en daar een aanpassing, redden we het samen aardig goed. Mijn zoon heeft sinds een behoorlijke tijd een ambulant begeleider, die hem een aantal uren per week bezoekt. Dat neemt wat bezorgdheid en zorg uit handen. Voor mijn naaste familielid heb ik sinds kort via de WMO huishoudelijke ondersteuning kunnen inzetten. Dit geeft wat meer ruimte om ook eens gewoon gezellig op bezoek te gaan.'

Hoe combineer je werk en zorg met elkaar?
‘Eigenlijk ging dat vanzelf, doordat wij ons leven anders in móésten delen. Als de hele wereld op de kop staat en je daarnaast hele dagen werkt, moet je een oplossing vinden. Toen mijn man ziek werd in de vakantie moesten we veel in het ziekenhuis zijn voor onderzoeken. Ik ben daarna gelijk met personeelszaken gaan praten voor zorgverlof voor die uren van mijn vakantie. Het beste is om goede afspraken te maken en het inzichtelijk te maken voor je baas. Ik heb nu de vrijheid om op ieder moment incidenteel mijn spullen te pakken en te gaan. Hierdoor wil ik nog trouwer zijn aan mijn werkgever, ik raak erdoor gemotiveerd. Omdat ik de uren die ik zorg goed kan combineren met (flexibel) werken, lukt alles ook beter’.

Heb je het bespreekbaar gemaakt met je werkgever?
‘Ja, met mijn werkgever is de mantelzorg goed bespreekbaar en er is veel begrip. Mijn werkgever heeft het certificaat Mantelzorgvriendelijk werkgever en maakt het ook waar’.

Wat merk je aan jezelf als mantelzorger?
‘Ik dacht eerst dat ik alles alleen moest doen. In het begin van de zorgsituatie kreeg ik een burnout. Door de burnout ben ik mezelf keihard tegengekomen. Ik heb gesprekken gehad met de psycholoog en nu ben ik erg bezig met persoonlijke ontwikkeling en coaching-counseling. Hiermee kijk ik naar hoe ik met mensen omga, en wat iets doet met mensen. Zelf geef ik een zelfontwikkelde training “beter ‘ont’zorgen door vertragen, ook blog ik tweewekelijks op mantelzorgelijk om hier ook steun te geven en te vinden’.

Vind je dat er in de samenleving genoeg aandacht is voor mantelzorg?
‘Het kan altijd beter. De zorgverzekeraar vergoedt een consulent, dat is goed. Verder is er nog onwetendheid, werkgevers denken vaak dat zij geen mantelzorgers in dienst hebben. Er is nog een hoop verborgen over mantelzorg. Ik ben zelf begonnen als ambassadeur voor de mantelzorg. Ik zoek de media op en wil bewustwording vergroten, mantelzorg hoort bij het leven. Doordat ik mijn verhaal vertel, hoop ik dat mensen  bij mij terecht kunnen en hun verhaal bij mij doen in een veilige situatie.’

Maarten van Erp, buurtcoach en social worker in Dronten.

Maarten zorgt voor zijn vriendin, die ernstig ziek is. Werk&Mantelzorg sprak hem over wat werk voor hem betekent:

Wat is voor jou de meerwaarde van werk?
‘Werk is echt een uitlaatklep voor mij, het geeft mij afleiding en energie. En ik ervaar enorm veel steun van mijn collega’s. Dat houdt mij echt op de been. Ik wil ook graag naar mijn werk. Daardoor kan ik er thuis voor mijn vriendin zijn.’

Lees het hele interview met Maarten