Dure kinderopvang leidt tot overbelaste moeders

Formele kinderopvang is steeds duurder geworden. Vanaf 2011 is hierdoor een afname van het aantal kinderen in de kinderopvang en buitenschoolse opvang. Maar hoe lossen ouders het zorggat op dat hierdoor ontstaat? Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) deed hier onderzoek naar en presenteert dit in hun vandaag uitgekomen rapport Krimp in de kinderopvang. Het blijkt dat de druk op vrouwen verder toeneemt door het stijgen van de kosten van de kinderopvang.

Meer vrouwen gaan minder werken
Ten gevolge van de stijgende kinderopvangkosten gaan niet veel ouders minder werken (slechts 2 à 3%), maar in de gevallen waarbij dit wel gebeurt gaat het vooral om vrouwen. Onder alle ouders die hun werkuren terugschroeven is het vijf keer zo vaak de moeder als de vader die dit doet. Ook gaan deze moeders gemiddeld 1,6 uur minder werken, terwijl de werkuren van de vaders gemiddeld maar 0,7 uur afnemen.

Opvang door grootouders grootmoeder
In tegenstelling tot wat veelal wordt gedacht, blijven veel moeders dus gewoon hetzelfde aantal uren werken ondanks hogere kinderopvangkosten. Uit het onderzoek van het SCP blijkt dat ouders het ‘zorggat’ op een andere manier oplossen, door bijvoorbeeld familieleden, vrienden of kennissen in te schakelen. Vooral op grootouders wordt een (nog) groter beroep gedaan. Deze vorm van zorgen voor elkaar sluit naadloos aan bij de participatiesamenleving die de regering voor ogen heeft.

Het risico is echter dat deze informele zorg vooral op de schouders van vrouwen neerkomt. Zo verwacht hoogleraar burgerschap Evelien Tonkens dat het extra beroep op vrijwiligers en mantelzorgers hoofdzakelijk bij vrouwen terecht zal komen aangezien vrouwen nu al de grootste groep (overbelaste) mantelzorgers vormen. Zij vreest dat de lasten van de participatiesamenleving onevenredig terechtkomen bij vrouwen (de Volkskrant, 7-8-14). Hoewel niet onderzocht in het SCP rapport, is het aannemelijk dat ook de zorg voor kinderen vooral door oma’s, tantes, vriendinnen en buurvrouwen wordt gedragen. 

Flexibelere vrouwen
In een kwart van de gezinnen gaan ouders flexibeler werken om het zorggat op te vangen. Ook hier zijn het opnieuw de vrouwen die de grootste last op zich nemen. Het zijn vooral de moeders die gaan schuiven met hun werktijden en thuis gaan werken om hun kinderen op te kunnen vangen: 25% van de moeders tegenover 13% van de vaders.

Combinatie werk en zorg te zwaar
Maar liefst 66% van de moeders die voorheen gebruik maakte van kinderopvang geeft nu aan de combinatie van werk en zorg als zwaar te ervaren. Ondanks de oplossingen om opvang op een andere manier te regelen, is de zorgdruk voor met name de vrouwen die niet minder zijn gaan werken dus toch hoger geworden. Zij werken grotendeels dezelfde uren en zorgen tegelijkertijd meer dan voorheen. Ook hebben moeders door het thuiswerken meer moeite met het loslaten van hun werk en slagen zij er minder makkelijk in om werk, zorg en privé te combineren. Het SCP-rapport waarschuwt terecht voor de gevolgen hiervan: “Op den duur zou dit tot ziekteverzuim kunnen leiden en daarmee tot een hogere kans dat vrouwen alsnog minder gaan werken.”

Conclusie
De conclusie van het SCP-rapport Krimp in de kinderopvang is dat de gestegen kosten van kinderopvang geen directe invloed hebben op de arbeidsparticipatie van vrouwen, maar het is duidelijk dat het wel degelijk andere nadelige gevolgen heeft voor vrouwen. WOMEN Inc. blijft hiervoor dan ook aandacht vragen en ziet goede en betaalbare kinderopvang als een voorwaarde voor vrouwen om volwaardig te kunnen participeren in de samenleving.

Vind jij het ook belangrijk dat zorg niet alleen op de schouders van vrouwen terechtkomt? Sluit je bij WOMEN Inc. aan en help zo samen met ons dat dit niet gebeurt!