Delen
30 maart 2021 • 5 minuten lezen
Hoogtepunten uit podcast #9: Film
In de filmindustrie waren mannen lang oververtegenwoordigd als regisseur, producent of camerapersoon. Het is daarom – helaas – nog steeds groot nieuws als een vrouw in een van deze functies een prijs wint voor haar werk. Zo ook Myrthe Mosterman (37), Director of Photography, die in 2020 als eerste vrouw een Gouden Kalf voor Beste Camera won voor de speelfilm Goud. Zij neemt ons in deze aflevering mee in haar loopbaan als camerapersoon, haar successen en de onzekerheid die een focus op haar vrouw-zijn kan opleveren.
Myrthe is altijd al een filmgek geweest. Van horrorperiodes tot alle blockbusters van grote acteurs: ze was als tiener vaak in de bioscoop of videotheek te vinden. Als ze na de middelbare school een studie mag kiezen, gaat kiest ze o.a. voor Media en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.
“Daarin begon al wel een soort flirt met de praktijk. Ik deed daar een praktijkvak wat ik heel erg leuk vond en toen voelde – dit is ook een kan die ik kan opgaan. Want het gebaande pad was meer dat ik over film zou gaan schrijven of op een redactie terecht zou komen.”
Nadat ze in haar studietijd eerste korte films en documentaires heeft gemaakt, is haar interesse gewekt om met beeld te werken. Dat wil ze meer doen. En meldt ze zich aan voor de Nederlandse Filmacademie, waar ze in één keer wordt aangenomen. Daar belandt ze in een totaal andere wereld.
“Dus ik kwam daar met veel films te hebben gezien, maar eigenlijk nog nooit praktisch het beroep te hebben uitgeoefend. Dus ik wist heel veel dingen niet, ik wist niet welke dynamiek er op een filmset bestond. Ik had in die zin een gigantische achterstand ten opzichte van mijn klasgenoten. […] Dus ik stapte er best wel blanco in, maar wel met een soort vertrouwen van ‘ik heb wel een mening over beeld’. En hoe je dat beeld maakt, dat leer ik wel.”
Op de filmacademie is de groep in opleiding tot camerapersoon vrij gelijk verdeeld: 3 vrouwen en 5 mannen. Toch zijn de vrouwen na het afronden van deze opleiding niet altijd terug te vinden in het werkveld: waar ze uiteindelijk belanden is onduidelijk. Myrthe vertelt dat een camerapersoon wel bepaalde karaktereigenschappen nodig heeft, om het werk uit te kunnen voeren.
“Je moet vrij snel schakelen en een grote groep aansturen. Dus ik stuur het licht- en gripteam (- die maken beweging mogelijk -) aan, de assistenten en ondertussen zit je in een creatief proces met de regisseur. Dus je moet daar vrij snel schakelen en reageren zonder dat emoties in de weg gaan staan.”
“Ik krijg heel vaak de vraag of ik een andere blik heb dan mannen, maar ik denk dat iedereen een andere blik heeft. En dat het meespeelt dat ik 37 ben, of dat ik nu in Amsterdam woon – en niet in Mexico. Of dat ik moeder ben, versus iemand die geen moeder is. Dus ik denk dat dat soort dingen zoveel invloed hebben op je manier manier van naar de wereld kijken, dat ik het vaak moeilijk vind als het gereduceerd wordt tot man-vrouwverhouding.”
Na de filmacademie is de documentaire ‘Sletvrees’ van Sunny Bergman een van de eerste dingen waar Myrthe aan meewerkt. De documentaire uit 2013 onderzoekt hoe er in onze maatschappij naar vrouwelijke seksualiteit wordt gekeken – en waar het negatieve waardeoordeel over de vrouw als slet vandaan komt, terwijl een man met hetzelfde gedrag als stoer wordt gezien.
Inmiddels doet Myrthe van alles: fotografie, documentaires, televisiecommercials en speelfilms. Haar werk kenmerkt zich door ‘een soort nabijheid, soms ook wel sensitiviteit genoemd, dat plekken en mensen voelbaar zijn. Iets wat stamt uit het maken van documentaires. Een natuurlijk gevoel in licht, maar wel veel kleur. Intiem, persoonlijk en integer.’
Als een van de weinige cameravrouwen in het veld krijgt Myrthe vaak de vraag hoe het is om vrouw te zijn in de filmindustrie. Een vraag die ze niet altijd prettig heeft gevonden.
“Ik heb heel erg het gevoel met die vraag dat ik er iets heel zinnigs over behoor te zeggen. Als rolmodel of als een activistisch persoon, terwijl ik merk dat ik er in mijn hele leven nooit echt negatieve gevolgen van heb ondervonden. Maar ik weet wel dat er grote verschillen zijn.”
“Ik ben er wel in veranderd – de vraag heeft me daar wel bij geholpen – je moet een mening vormen. En het is een maatschappelijk vraagstuk nu. […] Maar ik hoop dat het onderscheid verdwijnt.”
Een moment waarop het vrouw zijn ook centraal stond, was tijdens de Gouden Kalf-uitreiking in 2020, waar Myrthe als eerste vrouw de prijs voor Beste Camera won. Het feit dat ze als eerste vrouw deze prijs wint is niet alleen reden voor feest. Het maakt ook onzeker.
“En dat kan ik ook moeilijk vinden, dat ik denk van: ‘ho wacht, ik wil wel dat mijn werk, of de kwaliteit van mijn werk vooraan blijft staan. En ik zou het heel erg vinden als ik anders wordt behandeld omdat ik vrouw ben, of omdat ik als rolmodel fungeer. Want ik weet niet of dat een juist signaal is.”
“En dat is nog steeds een onzekerheid die ik voel: ‘Had ik ook gewonnen als ik een man was?’ En daarin zit wel iets van – ik kan wel zeggen ‘het doet er voor mij niet toe’ – maar op dit moment in de maatschappij nu met zoveel aandacht ervoor, kan me dat juist heel onzeker maken. Kiezen ze me nu voor mijn film of camerawerk, of omdat er nog nooit een vrouw heeft gewonnen, en er nu eentje is die best wel aan de standaard voldoet, dus zij wordt het.”
Er bestaan veel initiatieven die werk gemaakt door vrouwen stimuleren. Het IFA bijvoorbeeld: het Internationaal Filmfestival Assen. Zij bieden ieder jaar een programma aan vol films waarin vrouwen voor en achter de camera centraal staan. Deze maand vond de 41e editie online plaats. Daar ontving Myrthe de IFA trofee, een prijs om vrouwen die zich met succes inzetten in de filmsector, te eren. Wij moedigen dit soort initiatieven aan. En vragen Myrthe hoe we meer vrouwen warm kunnen maken voor het vakgebied van camerawerk?
“In die zin hoop ik gewoon dat ik per jaar 1 jonge vrouw kan stimuleren en te laten zien van: ‘Wees gewoon jezelf, heb passie voor je werk en dan doet het er niet toe’. En als ik dat kan laten zien, of dat ik kan laten zien dat je onzeker kunt zijn of niet aan bepaalde verwachtingen hoeft te voldoen – als ik kan laten zien dat het anders kan, dan kan dat denk ik de grootste verandering brengen.”
Ondanks dat ze geen dromer is, of zichzelf geen doelen stelt, zijn we benieuwd of Myrthe wel dromen heeft voor de komende jaren.
“Ik wil steeds betere films voor een groter publiek maken. En Nederlandse film heeft iets heel treurigs: je hebt of de – vind ik – filmisch niet zulke hele goede films die heel veel publiek trekken, of je hebt de art house films waar geen hond naar toe gaat, maar die er heel mooi uitzien. En in die zin is het mijn droom om een keer een film te maken die visueel heel sterk is en heel veel mensen raakt. Dat is mijn droom.”
Myrthe zei het al: gelukkig zijn er steeds meer vrouwen regisseur van grote films. Dit is goed nieuws, want uit onderzoek is gebleken dat in films waarbij de regisseur een vrouw is, het aantal vrouwen in beeld met 7% stijgt.
Ben jij benieuwd geworden naar inclusieve films, over of met mensen die te weinig of te vaak stereotyperend in beeld worden gebracht? Hieronder vind je een aantal links naar meer artikelen en films, waaronder de WOMEN Inclusieve filmlijst – een lijst met 130 verschillende verhalen – en de website van Cinetree, waar een collectie te vinden is van de meer dan 30 films die op het Internationaal Filmfestival in Assen hebben gedraaid.
Verder besproken in deze aflevering: