Rubriek (On)gehoord: V: van vulva tot vagina

“Laat je horen!” is sinds onze oprichting één van de motto’s van WOMEN Inc. Omdat we geloven in de kracht van unieke stemmen en verhalen. Gelukkig worden die verhalen dikwijls omgezet in mooie films, boeken, series, liedjes, kunstexposities en andere vormen. Maar worden ze dan ook gehoord?

In de rubriek (On)Gehoord zet de redactie van WOMEN Inc. sinds september elke maand een boek, film of ander object in de schijnwerpers, waarvan wij vinden dat je die niet mag missen.

Geschreven door: Eva de Haan

De helft van de wereldbevolking heeft er een, en toch horen we er niet vaak over: de vulva. En als we het er wel over hebben, is het vaak met schaamte, angst, of humor. Maar een serieus gesprek over je vulva, daar kun je lang op wachten. Ik moet eerlijk bekennen, het woord ‘vulva’ gaf mij ook de kriebels vroeger. Het verwijst simpelweg naar het buitenste deel van het vrouwelijk geslachtsorgaan: de schaamlippen, clitoris, en de ingang van de urinebuis en de vagina. Ik had het vaak over ‘tussen mijn benen’ of ‘down there’. Op school kreeg ik een gemedicaliseerd verhaaltje over SOA’s, condooms, en zwangerschap, en – oh ja – vrouwen hebben een clitoris. Daarmee had ik een voorsprong op veel van mijn leeftijdsgenoten, die het moesten doen met de seksuele voorlichting scene uit Mean Girls:

Waarom doen we zo moeilijk over het vrouwelijk geslachtsdeel? Waar komt al die schaamte vandaan en hoe komen we daar vanaf? In haar boek V: Van Vulva tot Vagina bespreekt Mariah Mansvelt Beck samen met andere ervaringsdeskundigen en experts alle ins en outs van het vrouwelijk geslachtsorgaan: menstruatie, vaginas, seks, lust, HPV, zwangerschap, enzovoort. Door het onderwerp bespreekbaar te maken en kennis over het onderwerp te vergroten hoopt Mariah het taboe rondom de vulva te doorbreken. Ik sprak Mariah over het boek en vroeg haar als eerste naar haar motivatie om een boek over het vrouwelijk geslachtsorgaan te schrijven:

“Als het gaat om menstruaties of vulvas, zag ik tot nu toe niet echt boeken waar ik enthousiast van werd. Het waren toch vaak boeken waar een vulva dan afgebeeld werd met armen en benen, als een soort stripfiguur. Of het waren boeken met heel weinig bronnen. De feitelijke kennis, die miste ik echt.”

Schaamtecultuur

Een gebrek aan kennis, dat is wat Mariah dwars zat. Maar waar komt dat gebrek vandaan? We hebben het niet vaak over de vrouwelijke geslachtsdelen. Er hangt veel schaamte rondom alles wat ermee te maken heeft. Menstruatie wordt zelden hardop besproken, en je wordt raar aangekeken als je hardop een vraag zou stellen over je ingegroeide schaamhaar. Mariah vertelt dat die schaamtecultuur leidt tot een gebrek aan kennis en bespreekbaarheid, en dat kan ernstige gevolgen hebben. Zo is het bijvoorbeeld moeilijk voor vrouwen om de juiste zorg te krijgen, omdat ze niet weten welke vragen ze moeten stellen over hun vulva, en omdat ze beschaamd zijn om erover te praten. “Als we naar een plek willen waar je als vrouw en man gelijkwaardig met elkaar om kan gaan, dan is het belangrijk dat er geen taboes en schaamte rondom een intrinsiek onderdeel van je lichaam als vrouw zijn, en ik hoop dat dit boek daar een bijdrage aan levert.”

Taboes doorbreken

Ik vroeg me wel af hoe we die taboe en schaamtecultuur dan moeten doorbreken. Ik zelf ben namelijk niet zo dapper dat ik hardop in het openbaar over mijn vulva durf te praten. Mariah: “Niet iedereen hoeft het podium op te gaan en over hun ongesteldheid te praten, ik denk dat het subtieler zit. Het gaat om de educatie die jongeren krijgen, en de algemene kennis die we over het onderwerp hebben. Ik hoop voornamelijk dat de educatie naar jongere kinderen aangepast wordt, dus dat de clitoris niet een stipje is in het biologieboek, en dat jongens niet meteen de klas uit moeten als het over menstruatie gaat, en dat er rondom seksueel genot veel meer aandacht komt voor grenzen aangeven, dat is zowel voor mannen als vrouwen heel belangrijk. Ik denk dat daar uiteindelijk de lange termijn winst te behalen is.”

V: Van Vulva tot Vagina is informatief, maar het is geen biologieboek, en dat maakte het heel leuk om te lezen. Het onderwerp wordt van veel verschillende kanten benaderd. Zo geeft het boek bijvoorbeeld de geschiedenis van de ontwikkeling van de pil, en delen de verschillende schrijfsters ook vaak hun eigen ervaringen. Meredith Greer vertelt over haar ervaring met een uitstrijkje, Tineke Kuipers informeert ons over de overgang, en Emma Curvers leert ons cliteracy, dat wil zeggen: kennis over de clitoris. Zo hoopt Mariah het onderwerp te normaliseren. “Het is niet een boek met harde conclusies over wat je wel en niet moet doen, het doel van het boek is om een ander soort gesprek te openen tussen mensen, tussen vrouwen, hun vriendinnen, partners, doktoren. Het boek reikt allerlei kennis aan. Wat je daar precies mee doet, ligt heel erg aan wie je bent en waar je staat, maar hopelijk geeft het handvatten voor een proactiever gesprek over het vrouwelijk geslachtsorgaan.”

Viva la Vulva

Ik zie om me heen al wel wat vooruitgang: er komt een menstruatie-emoji, en vorig jaar zagen we voor het eerst echt rood (in plaats van blauw) menstruatiebloed op de televisie. Op sociale media beginnen meer mensen die schaamtecultuur te doorbreken. En nu is er dus ook een boek wat je op de koffietafel kan leggen, of aan een vriend of vriendin kan geven. Mariah: “Dit boek wil de dialoog aangaan, zodat we met meer zelfvertrouwen vrouw kunnen zijn en dankzij gedegen kennis een actievere en constructievere rol kunnen spelen in het streven naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen, tussen mensen.”

Steeds meer vrouwen doorbreken het taboe: Viva La Vulva!