Nikkie’s coming-out legt het ongemak van de media bloot

Nikkie De Jager, beter bekend als Nikki Tutorials, kwam afgelopen maandag in een YouTube-video uit de kast als transgender. Aan de ene kant betekent dit dat de trans gemeenschap er een geweldig rolmodel bij heeft. Aan de andere kant is het zorgwekkend dat ze aangeeft gechanteerd te zijn, en dus niet op een veilig en door haarzelf gekozen moment dit verhaal heeft kunnen vertellen. Er was veel aandacht voor het onderwerp in de media, waarbij gelukkig veel trans personen aan het woord werden gelaten, en er niet alleen over hen werd gepraat. Tegelijkertijd zagen we veel mediamakers die erg stuntelen met het onderwerp.

Geschreven door: Sander Heithuis

In de Maand van de Beeldvorming van 2019 lanceerden we onze podcast #ToenIkMijZag met onder andere de aflevering: “De media moeten verder dan: ‘wow transgenders!’”. De hoofdboodschap van deze podcast was dat de media trans mensen niet langer als ‘de ander’ moeten zien en behandelen. Micha Meinderts, één van de gasten in de podcast, zei hier destijds over: “Ons verhaal wordt toch heel erg teruggebracht naar onze transitie en wat eromheen zit, en er wordt weinig gesproken over de rest van onze identiteit”. De fascinatie voor die transitie zagen we gisteren terug in de media: op veel plekken kwamen trans personen aan het woord, maar ze werden vooral gevraagd naar hun eigen proces. Nikkie zegt in haar video: “Ik wil mens zijn, zonder labels, zonder voorwaarden.” Het is precies dit mens-zijn achter de transitie dat hier en daar niet de aandacht krijgt die het verdient.

De Wereld Draait Door

Zo zei Chris Rijksen, één van de andere gasten uit onze podcast, gisteravond in De Wereld Draait Door: “Natuurlijk is het heel positief dat Nikkie haar coming-out heeft. Maar het is niet zo dat de positie van alle trans vrouwen nu ineens goed is.” Een zeer belangrijk punt, maar Matthijs van Nieuwkerk had er zichtbaar geen antwoord op en leek tijdsdruk te voelen. Hij is een seconde stil, en vraagt daarna door naar de coming-out van Esmee, één van de andere gasten aan tafel.

Met enig ongemak keken we naar deze uitzending. De drie gasten, Chris en Esmee dus, en Nanoah, kwamen er duidelijk om een punt te maken: aan de ene kant over het gebrek aan veiligheid van trans mensen in onze samenleving en aan de andere kant het belang van rolmodellen voor de community. Matthijs vond het echter nodig om de focus te leggen op de transitie van zijn gasten en bijvoorbeeld iedereen te introduceren met de woorden: “geboren als vrouw, nu een man” (of andersom), waarbij Nanoah zelfs de vraag kreeg: “wat ben je nu?”.

Jinek

Bij Jinek ging het gisteravond gelukkig een stuk beter. Er waren geen ongemakkelijke introducties, en de drie trans vrouwen aan tafel kregen de ruimte om te vertellen over de impact van Nikkie’s coming-out. Solange, één van hen, gaf bijvoorbeeld aan dagelijks te maken te krijgen met discriminatie en uitsluiting. Helaas stuurde Eva met haar vragen al wel snel richting de transitie van de vrouwen bij haar aan tafel, waarbij hun jeugdfoto’s om haar heen te zien waren.

Op1

De meest inhoudelijke discussie werd gevoerd bij Op1. Daar zat o.a. Jessie Maya aan tafel die aangaf dat ze zich kan vinden in de angst die Nikkie uitspreekt in haar video: “Hoe je het ook went of keert, iedereen heeft haar als een vrouw gezien. Dat is ze ook. Maar als ze vertelt ‘ik ben transgender’, gaan mensen haar niet meer als vrouw zien maar als transgender. Ik snap die angst.” Ook grijpt Jessie terecht in wanneer Thijs naar Nikkie verwijst als ‘hem’, door te zeggen: “Waar zij bang voor is, is precies wat hier gebeurt. Want jij zei net hem. Je weet dat het een vrouw is, maar omdat je sinds kort weet dat ze transgender is gebeurt er in je hoofd iets waardoor jij net ‘hem’ zegt. En dat is waar zij bang voor is, en dat is waar ik emotioneel van word.” Naast de angst die Nikkie in haar video behandelt wordt het belang van rolmodellen besproken, en stylist JeanPaul Paula voegt toe: “Als ze zich veilig gevoeld zou hebben, zou ze deze coming-out misschien al lang gehad hebben.”

De Trouw

Naast de de talkshows lazen we de kranten. Journalisten hadden dezelfde moeite als Matthijs van Nieuwkerk, en vielen veel terug op het ‘van-man-naar-vrouw-idee’. Zo kopt de Trouw bijvoorbeeld: Man of vrouw? Fans van YouTube-ster Nikkie de Jager maakt het helemaal niets uit. Hierbij vergeet de journalist of eindredacteur dat Nikkie nooit een man geweest is voor haar publiek. Of voor zichzelf. Of überhaupt. Zoals één van de reacties onder haar video duidelijk maakt: “2019: Nikkie is such a beautiful woman. 2020: Nikkie is such a beautiful woman.” Natuurlijk, de vraag “Cisgender vrouw of trans vrouw?”* is minder sexy. Maar dat was makkelijk te voorkomen door de focus niet op Nikkie’s transitie te leggen. Deze kop is daarentegen pijnlijk en geeft de worsteling, maar ook de onwetendheid van mediamakers weer.

Shownieuws, AD, De Volkskrant, NRC, Vice

Naast de Trouw zijn er nog Shownieuws en het AD die de plank totaal missloegen door op sensatiezoektocht te gaan, in de vorm van oude foto’s van Nikkie of interviews met oude bekenden. Daar willen we ver van wegblijven, want er is gelukkig ook goed nieuws. Er waren veel media die de berichtgeving serieus namen. De Volkskrant, en met name het NRC en Vice hebben mooie inhoudelijke stukken geschreven, waarin de veiligheid en vrijheid van trans personen voorop staan.

‘Ik worstel en kom boven’ is een bekend gezegde uit het Latijn. Hopelijk heeft deze worsteling van de media ook een positieve uitkomst. Natuurlijk, we moeten mediamakers de tijd gunnen om te leren, zoals ook wij nog elke dag doen. Dat dat een ongemakkelijk proces is, bewijst de berichtgeving van gisteren. Tegelijkertijd hebben verschillende journalisten bewezen dat het kan. En dat geeft moed.

WOMEN Inc. is de campagne #BeperktZicht begonnen met als doel om zowel mediamakers als het brede publiek meer bewust te maken van beeldvorming en het gebruik van stereotypes. Een onderdeel van die campagne is de podcast #ToenIkMijZag, die in dit artikel besproken wordt. 

*Cisgender persoon is de term voor een persoon die zich identificeert met het geslacht dat bij de geboorte geregistreerd is.