Bias bij leraren

Wat is bias?

We hebben ze allemaal. Bewuste en onbewuste vooroordelen over vrouwen en mannen. Of ze nou zwart of wit, jong of oud, homo- of heteroseksueel zijn. Deze voordelen leiden tot stereotypering en bias. Waar stereotypering gaat over aannames, gaat bias over vooringenomenheid, oftewel een (onbewuste) voorkeur voor een bepaalde groep mensen.

Bias is meestal impliciet maar wel zichtbaar en hoorbaar. Het wordt hoorbaar en zichtbaar door markeren (het geven van labels) en weglaten (de norm ontbreekt). Dit gebeurt met name in taal. Een goed voorbeeld is dat je de term ‘vrouwelijk leiderschap’ vaak tegenkomt maar dat we nooit spreken van ‘mannelijk leiderschap’. De bias hierin is bestaat uit het idee dat leiders met name mannen zijn. Taalgebruik en beelden kunnen dus onbewust verschil benadrukken, afstand creëren en zo ongelijkheid in stand houden.  

Bias bij leraren

Op de PABO worden mensen opgeleid tot leraar basisonderwijs. Zoals ieder mens hebben ook leraren onbewuste vooroordelen (bias) die kunnen leiden tot verschillen in kansen. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat meisjes hogere cijfers halen voor talige vakken omdat docenten verwachten dat ze hier goed in zijn. Andersom verwachten docenten dat jongens beter zijn in vakken als wiskunde of rekenen. Onderzoek naar vraag- en instructiegedrag van leraren laat zien dat zij, vaak onbewust, jongens en meisjes op verschillende wijze bij hun lessen betrekken. Zo krijgen meisjes tijdens reken- en wiskundelessen minder beurten dan jongens. En krijgen jongens vaker denkvragen, terwijl meisjes meer kennis-/herhalingsvragen krijgen. Uit een eerder onderzoek blijkt dat leerkrachten regelmatig uitspraken doen die als rolbevestigend kunnen worden beschouwd. Docenten geven (onbewust) de boodschap mee dat mannen voornamelijk de kostwinners zijn binnen het gezin, terwijl vrouwen aangeduid worden als moeders en degene die het huishouden doen. Hoewel docenten vaak aangeven deze patronen te willen doorbreken, geven zij onbewust en impliciet toch een norm mee.

Wanneer we deze patronen willen doorbreken moeten (toekomstige) leerkrachten bewust gemaakt worden van hun bias. De PABO-opleiding van de HvA wijdt bijvoorbeeld een heel blok aan diversiteit met de naam: ‘Diversiteit: contact en communicatie’. Hier zou een onderdeel bias & stereotypering moeten worden ingepast.