Woorden doen ertoe. Ze vormen onze blik op de wereld, geven betekenis aan wat we zien en beleven, en bepalen hoe we iets beoordelen. Daarom zijn termen als ‘femicide’ en ‘gendergerelateerd geweld’ onmisbaar in ons vocabulaire. Toch ontbreken deze woorden nog vaak in het publieke debat en zelfs in onze woordenboeken.
In een tijd waarin geweld tegen vrouwen toeneemt, kennen veel mensen de woorden die dit geweld duiden nog niet. En dat is precies waarom die woorden zo belangrijk zijn. Iets wat geen naam heeft, blijft vaak onzichtbaar en onbesproken – en wat we niet benoemen, kunnen we ook niet écht herkennen, erkennen en bestrijden.
Gendergerelateerd geweld
Neem gendergerelateerd geweld, kende jij deze term al? Dit verwijst naar geweld dat mensen treft vanwege hun gender, en hoewel ook mannen hier slachtoffer van kunnen zijn, is het overgrote deel van de slachtoffers vrouw. Het gaat om fysiek, psychisch, seksueel én economisch geweld. Deze vormen van geweld zijn niet zomaar uitingen van agressie – ze zijn gericht op iemand vanwege diens gender. De term is belangrijk, omdat dit type geweld voortkomt uit diepgewortelde verwachtingen over machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen.
Zo sprak hoogleraar gendergerelateerd geweld Renée Römkens zich uit in De Volkskrant over femicide: ‘Het gaat om mannen die een dominante positie opeisen tegenover hun partner of ex, en haar vermoorden als zij een grens stelt. Vaak gaat het mis als een vrouw de relatie heeft verbroken, of van plan is dat te doen. De man voelt zich gekrenkt en accepteert dat niet. Dat komt voor in alle klassen en culturen.’
Bekende vormen van dit type geweld zijn seksueel geweld of huiselijk geweld, minder bekende en minder zichtbare vormen van gendergerelateerd geweld zijn psychisch en economisch geweld. Economisch geweld betekent bijvoorbeeld dat een partner de toegang tot geld beperkt, uitgaven controleert of verbiedt dat de ander werkt. Dit wordt vaak niet (h)erkend als problematisch. Zo blijkt uit onderzoek van EIGE dat maar liefst 58% van de Nederlanders het acceptabel vindt dat een man de controle heeft over de financiën van zijn vrouw of vriendin 1EIGE (European Institute for Gender Equality), FRA (European Union Agency for Fundamental Rights) en Eurostat (2024). EU gender based violence .
Femicide: de dodelijke uitkomst van gendergerelateerd geweld
Femicide is het doden van een vrouw omdat ze een vrouw is. Een term die in Nederland nog relatief onbekend is, maar het fenomeen zelf is niet zo zeldzaam. Femicide is de ergste vorm van gendergerelateerd geweld: jaarlijks worden gemiddeld 40 vrouwen in Nederland vermoord, waarvan meer dan de helft door hun (ex-)partner. In de periode 2014–2024 zijn er 448 vrouwen gedood, in 243 gevallen door een (ex-)partner2Universiteit Leiden (2025). Factsheet femicide in Nederland .
Toch wordt het vaak niet als zodanig herkend of benoemd. Zelfs in de Van Dale komen deze twee begrippen nog niet voor. Zolang we deze woorden voor het geweld dat vrouwen treft onvoldoende blijven gebruiken, blijft het moeilijk om het probleem te erkennen, te meten en effectief aan te pakken. Taal helpt om patronen te herkennen, problemen bespreekbaar te maken en het beestje bij zijn naam te noemen.
Pas als we gendergerelateerd geweld en femicide durven te benoemen, kunnen we gericht beleid maken, voorlichting geven, slachtoffers beter beschermen en daders beter aanpakken. Daarom moeten deze termen niet alleen deel uitmaken van onze woordenschat, maar ook van ons maatschappelijk debat. Ze maken zichtbaar wat nog te vaak verborgen blijft – en vormen zo de eerste stap naar erkenning en verandering.