Traditionele huisvrouw: droom of illusie?

Wie de laatste tijd de media gevolgd heeft is het misschien opgevallen dat de term ’tradwife’ steeds vaker opduikt, oftewel: traditional housewife. Op social media accounts van zelfbenoemde tradwives zijn vrouwen te zien die zichzelf neerzetten als de ultieme verzorger: voor hun man, de kinderen en het huishouden. Een veel gehoorde boodschap van tradwives is dat zij in opstand komen tegen de druk die op de moderne vrouw staat en in plaats van een carrière, het fulltime moederschap ambiëren. Oftewel, ze verlangen terug naar de traditionele verdeling van ‘vroeger toen het beter was’. Dat zette mij aan het denken, want waarom willen deze vrouwen graag terug naar een tijd waarvan feministen blij zijn dat het achter hen ligt? En wat schuilt er achter het perfecte plaatje dat zij etaleren op social media? Om dat te begrijpen duik ik in de wereld van de tradwives.

Geschreven door: Danielle Selak

Wat is het en waar komt het vandaan?

De tradwife beweging vindt zijn oorsprong in 2020 in Amerika en heeft een sterke link met het christendom en politiek conservatief. Volgens Republikeins, Amerikaans-christelijke kringen past het beeld van de huisvrouw goed binnen traditionele christelijke waarden en is het daarom zo populair. Hoe groot de beweging precies is, is niet bekend, maar dat het een groep vrouwen aanspreekt, blijkt uit volgers die tradwife accounts zoals @esteecwilliams hebben: 117.000 volgers op Instagram en 148.600 op TikTok. Op het account van @esteecwilliams zien we veel jaren vijftig jurken, kook tutorials en beauty tips om er zo goed mogelijk uit te zien wanneer je man thuiskomt van werk. Het beeld dat tradwifes op Instagram etaleren is een perfect leven als huisvrouw die in dienst staat van haar man, de kostwinner.

De aantrekkingskracht van de tradwife beweging zit in de belofte van rust en duidelijkheid. 

Ook in Nederland duikt de term traditionele huisvrouw op. In de serie ‘Meiden van traditie’ van de NPO worden vier jonge traditionele vrouwen gevolgd die op zoek zijn of gekozen hebben naar een leven als huisvrouw. Een veel gehoorde reden om tradwife te worden is dat zij willen ontsnappen aan de druk die op de moderne vrouw wordt gelegd. Zo wordt er van vrouwen verwacht dat ze goede moeders zijn, maar ook carrière maken, sporten én een sociaal leven onderhouden. Tradwives wijzen dit toe aan het feminisme en willen terug naar de traditionele rolpatronen van mannen en vrouwen. Termen als ‘vrouwelijkheid’ en ‘mannelijkheid’ worden dan ook vaak genoemd, want ‘zo hoort het ook’. Waarom is die traditionele rolverdeling nou zo aantrekkelijk voor deze vrouwen? Mariecke van den Berg, bijzonder hoogleraar Feminisme en christendom aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, geeft aan dat de aantrekkingskracht van de tradwife beweging zit in de belofte van rust en duidelijkheid. Volgens haar neemt het onzekerheid over hedendaagse vragen over identiteit en gender weg.

Deze vraagstukken over gender en identiteit zien we ook bij de populariteit van influencers die ‘traditionele mannelijkheid’ promoten, zoals Andrew Tate. Op de vraag waarom hij populair is geeft hij in een interview zelf het volgende antwoord: hij bereikt mannen die niet gehoord of gezien worden in het huidige systeem en inspireert hen om te zeggen wat ze denken. Wat zijn dan dingen die influencers als Tate zeggen die aansluiten? In de ‘manosphere’ waarin deze influencers zich begeven, geven ze tips over onderwerpen als geld, fitness en daten, maar er heerst ook een anti-feministische boodschap die pleit dat vrouwen ondergeschikt zijn aan mannen. Volgens Tate behoort de vrouw tot de man en zijn vrouwen egoïstisch als ze geen kinderen willen. Ook hier ligt de nadruk dus op de vrouw als moeder en de man als kostwinner.

Waar komt de moederschapsideologie vandaan?

Om te begrijpen waarom de traditionele rolpatronen van de zorgende moeder en de werkende vader als ‘natuurlijk’ worden gezien, is het belangrijk om het proces van beeldvorming te begrijpen. Dagelijks worden wij overspoeld met beelden die tot ons komen via social media, kranten en reclames, maar ook via onze ouders en omgeving. Deze beelden categoriseren we vaak onbewust om de wereld om ons te kunnen begrijpen. Beeldvorming speelt een grote rol in het bepalen wie de zorgtaken en wie de werktaken op zich neemt. Door stereotypering denken veel mensen dat mannen minder geschikt zijn voor zorgtaken en beter fulltime kunnen werken. Terwijl de vrouw vaak wordt geidialiseerd als moeder en verzorger. Dit noemen we ook wel de ‘moederschapsideologie’. Deze stereotypen worden de hele dag herhaald, zo heeft slechts 13% procent van de moeders in kinderboeken een betaalde baan, en worden mannen in tv-reclames 2 keer vaker dan vrouwen werkend in beeld gebracht. Ook in ons taalgebruik worden deze stereotypen bevestigd, denk bijvoorbeeld aan woorden als ‘de zorgende vader’ en ‘de werkende moeder’.

Beeldvorming speelt een grote rol in het bepalen wie de zorgtaken en wie de werktaken op zich neemt.

Uit onderzoek blijkt dat langdurige blootstelling aan stereotypen ertoe leidt dat aannames diep geworteld raken in onze hersenen als associaties en concepten. Hierdoor ervaren wij genderstereotypen niet alleen als een omschrijving van hoe vrouwen en mannen zouden zijn, maar ook hoe vrouwen en mannen zich dienen te gedragen. Dit zien we ook terug in onze samenleving: zo vindt 19% van de Nederlanders dat moeders met een kind tot 4 jaar niet moeten werken, bij vaders vindt slechts 3% dit. Dit soort opvattingen uiten zich in gedrag: 39% van de vrouwen gaat na de geboorte van het eerste kind minder uren werken, tegenover 8% van de mannen. Dit terwijl 60% van de vaders aangeeft meer tijd met hun kinderen door te willen brengen. En ondanks dat 41% van de heterostellen in Nederland betaald werk en onbetaalde zorg het liefst gelijk zou verdelen, lukt dit slechts bij 9%. Ondanks dat de wens er dus is om werk en zorg gelijk te verdelen, zien we in de praktijk toch vaak een traditionele verdeling ontstaan wanneer er kinderen komen.

Klopt het rooskleurige verhaal?

Dan terug naar de tradwives, zij verheerlijken op social media het idee dat het vroeger beter was toen het veel gebruikelijker was om als vrouw thuis voor de kinderen te zorgen en de man de kostwinnaar was. Maar klopt deze ophemeling van vroeger eigenlijk wel? Volgens cultureel antropoloog Devin Proctor van de Amerikaanse Elon Universiteit wordt het ophemelen van een andere tijd ook wel ‘rooskleurige retrospectie’ genoemd. Volgens hem gold dit echter alleen voor gezonde, witte, middenklasse, heteroseksuele en cisgender mensen, iedereen die buiten deze norm viel had waarschijnlijk helemaal niet zo’n ‘perfect’ leven als dat op social media door de trad wives wordt geetaleerd.

Bovendien is het de vraag of dit ‘perfecte leven’ überhaupt voor mensen aan de orde was. Van den Berg legt uit dat de jaren vijftig vaak onterecht worden geassocieerd met harmonie en overzichtelijkheid terwijl in werkelijkheid de wereld na de Tweede Wereldoorlog en met de Koude Oorlog op komst, helemaal niet als veilig en ordelijk ervaren werd. Het is vooral een beeld dat de media geschetst hebben. Ook traditionele verhoudingen in gezinnen waren niet alleen maar harmonieus, achter de voordeur kon er van alles spelen. Door de financiële afhankelijkheid van hun partner konden vrouwen geen kant op en werd er niet over situaties als huiselijk geweld en overspel gesproken. Dit beaamt ook Van den Berg, in de jaren vijftig was er nog geen wetgeving om vrouwen te beschermen. Wanneer je partner arbeidsongeschikt raakte, gewelddadig werd of vreemdging en je van hem wilde scheiden had je pech. Ze geeft aan dat we het sociale vangnet waar we tegenwoordig op kunnen terugvallen te danken hebben aan het feminisme, denk bijvoorbeeld aan het alimentatierecht of de bijstand.

Een nostalgisch verlangen oproepen zonder de gevolgen uit te leggen kan onvoorziene negatieve consequenties met zich meebrengen.   

Het is belangrijk om te begrijpen dat het verhaal dat op social media wordt geëtaleerd niet een volledig verhaal is, voor veel mensen was het vroeger helemaal niet beter. Een nostalgisch verlangen oproepen zonder de gevolgen uit te leggen kan onvoorziene negatieve consequenties met zich meebrengen.

Gevolgen van financiële afhankelijkheid

“Call me naïve, but I don’t believe in back ups in marriage.” In een TikTok video van @esteecwilliams komen de volgende zinnen in beeld: ‘what if he cheats on you?’ en ‘what if he abuses you?’, haar antwoord is: ‘I trust my husband’. Zolang alles goed gaat met je partner is dat misschien geen probleem, maar de statistieken laten zien dat veel stellen uit elkaar gaan en dat kan grote gevolgen hebben. Op dit moment is 44% van de vrouwen in Nederland financieel afhankelijk van haar partner of de overheid, bij praktisch opgeleide vrouwen zelfs 56%. Met name vrouwen lopen een groot financieel risico wanneer de relatie verbroken wordt, zo hebben zij vijf jaar na een scheiding 21% minder koopkracht dan mannen. Financieel afhankelijk zijn zonder goede financiële afspraken kan dus grote risico’s met zich meebrengen.

Bovendien lijkt de boodschap die tradwives propageren over financiële afhankelijkheid paradoxaal. Waar zij hun volgers oproepen om ‘te vertrouwen op hun man’ zonder financieel vangnet, hebben zij zelf vaak een succesvolle onderneming als influencer wat veel geld kan opleveren. In de serie ‘Meiden van traditie’ geeft een van de geïnterviewde tradwives dan ook aan dat zij zichzelf ziet als ‘moderne tradwife’, ze laat de keuzes van het gezin over aan haar man, maar heeft wel een eigen onderneming doordat zij over haar leven post op social media. Het gevaar van posts als die van @esteecwilliams is dus dat de risico’s niet in kaart worden gebracht en het volledige verhaal niet wordt verteld.

Verder kijken dan wat zichtbaar is

Het is belangrijk om niet alleen naar de vrouwen uit de tradwife beweging zelf te kijken, maar ook naar het onderliggende systeem waarin zo’n beweging ontstaat. Om dit beter te begrijpen is meer onderzoek nodig. Daarnaast heeft het traditionele beeld over mannelijkheid en vrouwelijkheid dat op social media accounts van tradwives wordt gepromoot, invloed op onze beeldvorming. Het is belangrijk om hiervan bewust te zijn. Bovendien heeft de keuze van een traditionele rolverdeling invloed op de financiële onafhankelijkheid van vrouwen. De gevolgen van zulke keuzes zouden goed geïnformeerd moeten worden. Net als met alles op social media, is het bij de tradwife beweging ook belangrijk om verder te kijken dan wat je op het eerste gezicht ziet.