Scoren zonder stereotypen

Jezelf terugzien in de media kan aanzetten tot inspiratie. Het kan leiden tot meer zelfvertrouwen en het zien van mogelijkheden. Daarnaast kunnen de media bijdragen aan het verminderen van onbewuste vooroordelen ten opzichte van groepen waar je zelf geen onderdeel van bent. Toch weten we dat de media nog lang niet altijd representatief zijn, nog vaak beperkende stereotypen bevatten en niet altijd inclusieve taal hanteren. We leggen in dit onderzoek voor het eerst bloot hoe dat zit in de Nederlandse sportmedia. Zij spelen een belangrijke rol in het bereiken van kansengelijkheid in het voetbal. We weten bijvoorbeeld dat jonge meiden minder vaak op goede omstandigheden en trainers kunnen rekenen in het amateurvoetbal, en dat er in het professionele voetbal nog grote verschillen bestaan in arbeidsomstandigheden. Omdat de media een norm neerzetten door bijvoorbeeld veel meer aandacht te besteden aan het mannen- dan aan het vrouwenvoetbal, hebben de media hier invloed op. Maar, dat betekent ook dat ze hier juist op een positieve manier aan bij kunnen dragen, door deze norm te doorbreken.  

Voor de analyse van Eredivisie Vrouwen en de Eredivisie Mannen hebben we de berichtgeving onderzocht van: de Volkskrant, NU.nl, AD, NOS en ESPN. Daarnaast hebben we een case-studie gedaan over de Oranje Leeuwinnen. Daarvoor is gekeken naar de berichtgeving van de NRC en de Telegraaf. Alle onderzochte media samen vormen daarmee een goede afspiegeling van het medialandschap in Nederland.

We hebben voor het onderzoek een onderzoeksperiode genomen van 8 speelrondes voor zowel de Eredivisie Vrouwen en Eredivisie Mannen. Dit kwam voor de mannen neer op 72 wedstrijden en voor de vrouwen op 39 wedstrijden (door het verschil in grootte van de competities). We hebben alle berichtgeving over de wedstrijden van de verschillende media verzameld in een data-set. Interviews, portretten, aankondigingen etc. zijn hierin niet meegenomen. De data-set hebben we op de verschillende thema’s onderzocht, en de cijfers hebben we gecorrigeerd naar het aantal wedstrijden, om de cijfers van de mannen en vrouwen te kunnen vergelijken. 

Het zal voetballiefhebbers niet verbazen dat het verschil in representatie (hoeveelheid aandacht) behoorlijk groot is. Maar: het is fijn om dat we nu cijfers hebben die daar inzicht in bieden. Daarnaast vinden we het minstens net zo belangrijk dat wanneer er wél gekozen wordt om vrouwenvoetbal in beeld te brengen, dit op een niet-stereotype wijze gebeurt. Een van de belangrijkste resultaten van het onderzoek is dat dit door het beeld- en taalgebruik van de Nederlandse sportmedia op dit moment helaas wel het geval is. 

Die reactie verschilden per organisatie. Er waren chefs die het belang van een goede representatie benadrukten en aangaven aan de slag te kunnen en willen met de resultaten van het onderzoek. De NOS gaat bijvoorbeeld actiever op zoek naar actiefoto’s bij de vrouwen en neemt de resultaten van het onderzoek mee in aanloop naar het WK deze zomer. Tegelijkertijd waren er chefs die aangaven niets te willen veranderen in hun berichtgeving voordat de omstandigheden rond het voetbal
voor vrouwen veranderen, te denken aan sponsoring, arbeidsvoorwaarden, niveau,
etc.

Het verschil tussen de mannen en vrouwen is te verklaren door de ongelijkheid die nog groot is in de sport. Wanneer accommodaties, trainers, salarissen, media-aandacht, sponsordeals, etc. niet meegroeien met het vrouwenvoetbal zullen de omstandigheden minder optimaal blijven dan voor de spelers in het mannenvoetbal, die zich met de beste trainers, in de beste accommodaties, met hoge salarissen volledig kunnen storten op hun sport. 

Sponsors hebben baat bij zichtbaarheid en aandacht. Dat het vrouwenvoetbal in Nederland veel minder aandacht krijgt dan het mannenvoetbal heeft dus ook consequenties voor mogelijke sponsordeals. Wanneer de media-aandacht groeit, zal het aantrekkelijker worden voor sponsors om teams uit de Vrouwen Eredivisie te sponsoren: een extra versnelling richting gelijke kansen. 

We zijn onderdeel van de beweging ‘Ik ben V’. We voeren campagne, momenteel specifiek over de rol van de media en gaan hiermee door. Door de samenwerking met ING zijn we in staat verder onderzoek te doen: we gaan aan de slag met een vervolgonderzoek. Uiteindelijk willen we dat deze kennis bij mediamakers van sportredacties terechtkomt.