Zwangerschapsdiscriminatie

Maar liefst 43% van de zwangere werknemers krijgt te maken met zwangerschapsdiscriminatie. Toch herkent maar een derde daarvan hun ervaring als discriminatie. Wat is zwangerschapsdiscriminatie?

Zwangerschapsdiscriminatie op de werkvloer

Er is sprake van zwangerschapsdiscriminatie als vrouwen gediscrimineerd en benadeeld worden omdat ze zwanger zijn, recent moeder zijn geworden of een kinderwens hebben. Discriminatie vanwege zwangerschap, een kinderwens of moederschap is bij wet verboden. Toch blijkt uit onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens dat 43% van de vrouwen op de arbeidsmarkt te maken heeft gehad met een vorm van zwangerschapsdiscriminatie.

Zwangerschapsdiscriminatie kan op veel verschillende manieren voorkomen. Een aantal voorbeelden zijn:

• Je wordt afgewezen bij sollicitaties vanwege een zwangerschap, moederschap of kinderwens.
• Je contract wordt beëindigd tijdens proeftijd of je tijdelijke contract wordt niet verlengd nadat je je zwangerschap aankondigt.
• Je aangeboden contractverlenging of promotie gaat niet door nadat je aangeeft dat je zwanger bent.
• Je ontvangt geen salarisverhoging omdat je een deel van het jaar met zwangerschapsverlof was.
• Je mag geen opleiding volgen omdat je zwanger bent en met verlof gaat.
• Je krijgt discriminerende of andere onprettige opmerkingen door collega’s of leidinggevenden over je zwangerschap of verlof.

Wat zijn je rechten als werknemer?

Veel zwangeren zijn niet op de hoogte van hun rechten tijdens en na de zwangerschap. Slechts 29% van de zwangere vrouwen zegt zich in haar rechten te hebben verdiept. We zetten de belangrijkste daarom voor je op een rijtje:

• Een werkgever mag een werknemer niet afwijzen voor een functie vanwege haar zwangerschap, bevalling en/of moederschap. Ook mag het geen reden zijn om een contract niet te verlengen.
• Je hebt als zwangere vrouw recht op minstens 16 weken zwangerschapsverlof. Je werkgever mag je niet benadelen wanneer je dit verlof opneemt (bijv. door het verminderen van loon).
• Tijdens en na je zwangerschap mag je functie of functieomvang (aantal uren dat je werkt) niet aangepast worden.
• Je hoeft een werkgever tijdens of na een sollicitatie niet te vertellen dat je zwanger bent of een kinderwens hebt. De werkgever mag tijdens het gesprek alleen vragen stellen die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert.
• Je hebt tijdens je zwangerschap recht op een vrijblijvend gesprek met de bedrijfsarts.

Wat zijn je plichten als werknemer?

Zwangerschap brengt voor werknemers ook enkele plichten met zich mee:

• Je bent verplicht om de zwangerschap te melden aan je werkgever. Wettelijk geldt hiervoor een termijn van drie weken voor het zwangerschapsverlof ingaat. Om je verlof en andere zaken goed te kunnen bespreken en plannen is het waarschijnlijk wenselijk om dit eerder te vertellen.
• De eerste zes weken na de bevalling moet je aaneengesloten verlof opnemen. De overige weken mag je spreiden over een periode van maximaal 30 weken.
• Je hebt recht om te kolven of borstvoeding te geven onder werktijd. Dit moet je vooraf melden bij je werkgever. Deze tijd wordt volledig doorbetaald.

Wat zijn je plichten als werkgever?

Als werkgever mag je geen onderscheid maken op basis van zwangerschap of kinderwens. Dit brengt een aantal plichten met zich mee, waaronder:

• Een werkgever is verplicht om zorg te dragen voor een discriminatievrije werkomgeving. Onderdeel hiervan is dat klachten over zwangerschapsdiscriminatie zorgvuldig moeten worden behandeld en onderzocht.
• Als werkgever ben je verplicht om de werknemer na het zwangerschapsverlof te laten terugkeren in dezelfde functie, onder dezelfde voorwaarden en omstandigheden.
• Om de veiligheid en gezondheid van de zwangere werknemer te waarborgen, ben je als werkgever verplicht om een veilige arbeidsplaats en veilige werkomstandigheden te bieden. Dit betekent bijvoorbeeld vrijstelling van fysiek zwaar werk of van werken met gevaarlijke stoffen.
• Je hebt als werkgever geen loondoorbetalingsverplichting gedurende het zwangerschapsverlof. Dit verlof wordt namelijk betaald door het UWV.

Inclusief werkgeverschap: zwangerschap en werk mogelijk maken

Inclusieve werkgevers houden rekening met de behoeften van zwangeren op de werkvloer en helpen hen zo lang mogelijk vitaal en inzetbaar te blijven gedurende hun zwangerschap. Zwangeren vinden het vaak moeilijk om (fysieke) klachten bespreekbaar te maken. Ze willen niet het risico lopen dat ze anders behandeld worden door collega’s of leidinggevenden. Deze angst wordt mede gevoed door de huidige arbeidscultuur, waar flexwerken, freelancen, tijdelijke contracten en het altijd bereikbaar moeten zijn de boventoon voeren.
Vrouwspecifieke levensfasen krijgen nog te weinig aandacht op de werkvloer. De normwerknemer is daarmee impliciet een onbeperkt beschikbare man die altijd fysiek fit is en geen zorgtaken heeft. Op de lange termijn leidt het niet durven of kunnen bespreken van klachten tot verzuim; vermoeidheid is de belangrijkste reden dat zwangere vrouwen korte of langere tijd verzuimen van hun werk. Door het openlijk te bespreken kunnen de leidinggevende en werknemer samen kijken naar werktijden, werkdruk, werktempo en werkduur.

Tool: Gespreksstarter Zwangerschap

Op je werk vertellen dat je zwanger bent, kan spannend zijn. Waar moet je allemaal aan denken? Om je te helpen bij het gesprek hebben we, samen met 24Baby, een gespreksstarter gemaakt. Waar heb je als zwangere werknemere recht op? Wat kan jouw werkgever voor je doen? Maak gebruik van de gespreksstarter!

Wat kun je doen als je zwangerschapsdiscriminatie vermoedt?

Als je vermoedt dat je te maken hebt met zwangerschapsdiscriminatie, en een gesprek met je leidinggevende of de vertrouwenspersoon heeft niets opgeleverd, kun je een (anonieme) melding doen. Dit kan via het College voor de Rechten van de Mens.