Meer dan twee miljoen volwassenen in Nederland zijn mantelzorger. Door de vergrijzing wordt hun rol in de samenleving steeds belangrijker. Daarmee groeit ook het aantal mensen dat mantelzorg met een baan probeert te combineren, een combinatie die vaak tot overbelasting leidt. Vooral vrouwen en mensen met een migratieachtergrond zijn vaak ernstig belast doordat zij vaker intensieve zorg dragen.Â
Wat is mantelzorg?
Mantelzorg houdt in dat je onbetaald en vaak voor een langere periode zorg verleent aan iemand in je directe omgeving. Dit kan een familielid, vriend of buur zijn die ondersteuning nodig heeft vanwege ziekte, een beperking of ouderdom. De zorg wordt dus niet verleend door een professional en kan variëren van hulp bij boodschappen doen, koken of het huishouden tot het toedienen van medicatie, wondverzorging of 24-uurs ondersteuning bij ernstige gezondheidsproblemen.Meer dan twee miljoen volwassenen in Nederland zijn mantelzorger voor een familielid, partner, vriend of kennis met gezondheidsproblemen.1 CBS (2024). Aantal mantelzorgers en ervaren belasting
Onderzoek toont aan dat vooral mensen die jonger dan 50 of ouder zijn dan 65 jaar mantelzorg verlenen. Vrouwen verlenen vaker mantelzorg aan 80-plus-ouders dan mannen (47% tegen 26%). Daarbij voelt 34% van de vrouwen zich zwaar belast bij 8 tot 12 uur mantelzorg per week. Bij mannen is dit 24%.2 CBS (2024). Aantal mantelzorgers en ervaren belasting Eén op de vijf mantelzorgers loopt het risico op een burn-out.3MantelzorgNL (2024). Kwart mantelzorgers willen graag meer werken, als ze zorgtaken even uit handen kunnen geven. Aangezien vrouwen en mensen met een migratieachtergrond vaak langdurige en intensieve zorg verlenen, zijn zij vaker ernstig belast.4SCP (2019). Meer integrale visie op mantelzorg nodig
Hoe mensen mantelzorg ervaren, hangt af van de manier waarop ze de zorg invullen. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen zich vaker verantwoordelijk voelen en denken voortdurend aan de zorg, ook als ze niet actief iets doen. Ze blijven bijvoorbeeld piekeren over hoe het gaat met de persoon die zij verzorgen of voelen zich schuldig als ze er even niet zijn. Mannen doen vaker praktische taken, zoals het regelen van afspraken of het brengen naar het ziekenhuis. Daardoor ervaren zij de zorg vaak als minder zwaar.5Molvisie (2016). Mantelzorg: verschillen tussen mannen en vrouwen.
Nederlanders met ouders uit landen buiten het westen verlenen vaker intensieve mantelzorg, ondanks dat zij vaak meer broers of zussen hebben. Vooral vrouwen in deze groep voelen een sterke plicht om voor hun ouders te zorgen. Dit is vaak zonder ondersteuning van professionele hulp, wat de hulp nog zwaarder maakt.6CBS (2024). Mantelzorg in relatie tot achtergrondkenmerken
Mantelzorg en werk
De combinatie van werk en mantelzorg verloopt voor veel mensen moeizaam – vooral voor vrouwen. Waar mannen in overbelaste situaties vaak een dag vrij nemen of afspraken maken met hun leidinggevende, kiezen vrouwen er eerder voor om structureel minder te gaan werken. Mantelzorg beïnvloedt daarmee de financiële onafhankelijkheid van vrouwen.7SCP (2019). Meer integrale visie op mantelzorg nodig
Op de werkvloer is mantelzorg lang niet altijd zichtbaar. In de zorgsector geeft 59% van de mantelzorgverleners aan dat hun leidinggevende niet op de hoogte is dat zij mantelzorger zijn; in andere sectoren is dit 41%. Uit onderzoek blijkt dat wanneer er geen begrip is vanuit de werkgever, het risico op stress en ziekteverzuim verdubbelt.8Werk en mantelzorg (2019). Factsheet Zorg en mantelzorg Naar schatting is 19% van alle gezondheidsklachten in Nederland het gevolg van mantelzorg.9Follow The Money (2025). Iedere Nederlander is straks mantelzorger Dat kost miljarden, maar de politiek zwijgt
Niet alleen voor mensen zelf is dit zwaar en onwenselijk, ook de maatschappelijke kosten zijn hoog. Follow The Money berekende dat alleen al de mantelzorg voor mensen met dementie de samenleving jaarlijks ruim 1,5 miljard euro productiviteitsverlies veroorzaakt – gelijk aan het werk van 21.500 voltijdbanen.10Follow The Money (2025). Iedere Nederlander is straks mantelzorger Dat kost miljarden, maar de politiek zwijgt. In totaal levert mantelzorg Nederland als geheel echter een maatschappelijke waarde van ongeveer 22 miljard euro per jaar.11Encorys (2021). Mantelzorgers verleenden in 22 voor 2019 miljard aan zorg Voor veel mantelzorgers betekent dit echter een verlies van inkomen, doordat ze minder betaald kunnen werken of hun baan (deels) opgeven.
Wat is er nodig?
Het SCP en Movisie pleiten voor het uitbreiden van verlofregelingen, zodat mantelzorg beter te combineren is met werk. Ook pleiten zij voor meer respijtzorg: het vervangen van een mantelzorger door een vrijwilliger of betaalde kracht om te ondersteunen bij het regelen van taken. De Nationale Ombudsman roept op tot landelijke regelingen, zodat mantelzorgers niet afhankelijk zijn van hun gemeente.12 SCP (2020). Blijvende bron van zorg. Ontwikkelingen in het geven informele hulp 2014-2019 Ook organisaties die mantelzorgers zelf vertegenwoordigen, zoals Mantelzorg NL en Mantelzorgelijk, benadrukken dat mantelzorgers behoefte hebben aan betere erkenning en structurele ondersteuning.
Werkgevers kunnen een groot verschil maken door mantelzorg bespreekbaar te maken, meer flexibiliteit te bieden en actief door te verwijzen naar beschikbare hulp. Mantelzorg verdient erkenning en ondersteuning, niet alleen in woorden, maar ook in wetgeving en praktijk. Alleen zo zorgen we ervoor dat de mensen die voor anderen zorgen, dat ook op een gezonde en eerlijke manier kunnen blijven doen.
