Een eerlijk en toegankelijk verlofstelsel is essentieel om vrouwen en mannen gelijke kansen te geven om werk en zorgtaken te combineren. Zo kunnen vaders al in de eerste levensfase een band opbouwen met hun kind en krijgen moeders meer mogelijkheden om het door hun gewenste aantal uren te werken. Verlof is daarnaast cruciaal bij belangrijke levensgebeurtenissen, zoals een transitie bij trans personen of mantelzorg bij ziekte van naasten. Ook kan een verlofstelsel dat beter aansluit op de kinderopvang de druk op die sector verlagen.
Waarom is een goed verlofstelsel nodig?
De verdeling van betaald werk en onbetaalde zorg tussen vrouwen en mannen is nog altijd ongelijk in Nederland. Vrouwen besteden gemiddeld 1,5 keer zoveel tijd aan zorgtaken, zoals de zorg voor kinderen en het huishouden, als mannen1 SCP (2017).Zorg voor het huishouden en anderen.. Hoewel de helft van de ouders aangeeft werk en zorg het liefst gelijk te willen verdelen, lukt dit in de praktijk slechts bij 9%2 CBS (2024).Emancipatiemonitor.. Een belangrijke reden hiervoor is het gebrek aan passende ondersteuning3 Verwey Jonker (2025).De situatie van gezinnen in Nederland in beeld.. Verlofregelingen spelen hierin een grote rol.
Het huidige, beperkte en deels onbetaalde partnerverlof belemmert een eerlijke verdeling van zorgtaken. Partnerverlof wordt namelijk slechts voor 70% vergoed. Gezinnen met lagere inkomens kunnen deze 30% vaak niet missen. Bovendien sluit verlof niet goed aan bij specifieke levensgebeurtenissen, zoals een transitie, miskraam of mantelzorg, waardoor medewerkers uitvallen of verzuimen. Ook zzp’ers hebben nu geen recht op verlof, waardoor zij bij bijvoorbeeld een zwangerschap te maken krijgen met hoge kosten en onzekerheid.
Wat levert een ander stelsel op?
Een eerlijk en toegankelijk verlofstelsel zorgt ervoor dat vaders meer zorg kunnen dragen en moeders meer mogelijkheden krijgen om betaald werk te doen. Voor vaders betekent dit dat zij vanaf het begin tijd met hun kind kunnen doorbrengen, wat hun band versterkt en hun zelfvertrouwen in de zorg vergroot. Voor vrouwen betekent het meer ruimte om betaald en duurzaam te werken, waardoor hun financiële positie verbetert.
Daarnaast kan een beter verlofstelsel de druk op de kinderopvang verlichten. Vooral in het eerste levensjaar van een kind is de zorg intensief. Meer verlof maakt het mogelijk dat ouders deze zorg samen dragen.Â
De voordelen reiken verder dan economische cijfers: meer welzijn voor gezinnen, minder stress en burn-outs, minder zwangerschapsdiscriminatie en een gelijkwaardige rolverdeling tussen ouders vanaf het begin.
Wat is er nodig?
Ons verlofstelsel moet bijdragen aan het combineren van werk en privéleven en gelijke kansen op de arbeidsmarkt. Het is daarbij belangrijk dat ouders een eigen, niet-overdraagbaar verlof moeten krijgen. In landen waar verlof tussen ouders vrij te verdelen is, gaat het grootste deel namelijk naar de vrouw, waardoor de ongelijkheid in de verdeling van werk en zorg blijft bestaan.
Daarnaast moet er wettelijk ruimte zijn voor verlof bij belangrijke levensgebeurtenissen, zoals een gendertransitie of het verlies van een ongeboren kind. Daarbij is het van belang oog te hebben voor intersectionaliteit: verlofregelingen moeten toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht inkomen, contractvorm of gezinssamenstelling. Drempels die het gebruik in de praktijk belemmeren, moeten worden weggenomen.
Daarom pleiten wij voor:
• partnerverlof dat even lang duurt als geboorteverlof en 100% betaald wordt;
• maatregelen die waarborgen dat beide ouders het verlof opnemen
• 100% betaald ouderschapsverlof;
• landelijke mantelzorgverlofregelingen die volledig betaald worden;
• wettelijk transitieverlof dat volledig betaald wordt;
• miskraamverlof voor beide ouders;
• recht op verlofregelingen voor zzp’ers;
• blijvende aandacht voor intersectionaliteit.
Â
