Hoe staat het met gelijke kansen in het onderwijs?
Kansenongelijkheid in het onderwijs is al jaren een belangrijk onderwerp van gesprek: sinds 2010 is de ongelijkheid significant toegenomen. Dit jaar zijn de cijfers gestabiliseerd, maar de kansenongelijkheid is nog steeds twee keer zo groot als negen jaar geleden. Om ‘kansenongelijkheid’ te duiden geven we hieronder graag wat cijfers om aan te tonen dat het huidige onderwijs niet voor alle kinderen inclusief is. We lichten verschillende identiteitskenmerken uit die invloed hebben op de kansen van een kind in het onderwijs, waarbij het belangrijk is te benoemen dat juist de intersectie van deze kenmerken de kansen van een kind (deels) bepaalt.
Veel kinderen ondervinden dus op school en vaak al op de basisschool de nadelen van negatieve of beperkende stereotypering en onterechte onderschatting. Daardoor krijgen ze een lager schooladvies, beschouwen ze zichzelf als minder slim of ambitieus en zien ze voor zichzelf minder mogelijkheden in hun beroepskeuze of -branche. Dit gaat voor ons als samenleving ten koste van het volledige potentieel van onze huidige en toekomstige arbeidskrachten. De kansenongelijkheid staat de ontwikkeling en keuzevrijheid van huidige én toekomstige generaties in de weg.
Gender
1Bron: <a href="https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-onderwijs-cultuur-en-wetenschap/documenten/rapporten/2020/12/08/leerlingprestaties-in-de-exacte-vakken-in-groep-6-van-het-basisonderwijs-resultaten-timss-2019" target="_blank">University of Twente (2020). TIMSS-2019: Leerlingprestaties in de exacte vakken in groep 6 van het basisonderwijs.</a> 2Bron: <a href="https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/adviezen/2020/10/07/verkenning-sekseverschillen-onderwijs" target="_blank">Onderwijsraad (2019). Een verkenning van sekseverschillen in het onderwijs. </a> 3Bron: <a href="https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2018/48/jaarrapport-2018-landelijke-jeugdmonitor">Landelijke Jeugdmonitor, Centraal Bureau voor de Statistiek (2018). Jaarrapport 2018.</a>Seksuele oriëntatie
4Bron: <a href="https://research.vu.nl/en/clippings/e%C3%A9n-op-de-vijf-reformatorische-scholen-vindt-homohuwelijk-moreel-"_blank">Nies de, Deborah (2020) Eén op de vijf reformatorische scholen vindt homohuwelijk moreel onacceptabel.</a>”>geval.4Bron: <a href="https://www.kenniscentrumsportenbewegen.nl/kennisbank/publicaties/?ervaren-discriminatie-in-nederland&kb_id=12866” target="_blank">Andriessen, I., Fernee, H., Wittebrood, K. et. al. (2014). Ervaren discriminatie in Nederland. Sociaal Cultureel Planbureau.</a>
Naast de hoge discriminatiecijfers op scholen worden scholen met veel leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond meer getroffen door het lerarentekort. Scholen met meer leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond plaatsen vaker vacatures online en zoeken vervolgens ook meer leraren, zo blijkt uit het rapport van de Inspectie. Deze ongelijke verdeling van het lerarentekort is zorgwekkend, omdat het potentieel bijdraagt aan een vergroting van de kansenongelijkheid in het onderwijs.
Opleidingsniveau ouders
5Bron: <a href="https://www.onderwijsinspectie.nl/binaries/onderwijsinspectie/documenten/rapporten/2018/04/11/rapport-de-staat-van-het-onderwijs/108126_IvhO_StaatvanhetOnderwijs_TG.pdf" target="_blank">Inspectie van het onderwijs. Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2018). Onderwijsverslag: De Staat van het Onderwijs 2016/2017</a>Het opleidingsniveau van ouders heeft ook invloed op de mate waarin de technologische ontwikkelingen ondersteund worden in de thuissituatie. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen met ouders met een HBO- of WO-diploma de meeste kans hebben op ondersteuning op het gebied van ICT, voor schoolwerk en daarbuiten. Technologie biedt dus vele mogelijkheden, maar die zijn helaas niet voor iedereen beschikbaar. Niet ieder kind plukt de vruchten van de mogelijkheden die technologie biedt. Zo ontstaat een digitale kloof en ongelijkheid.
Armoede
6Bron: <a href="https://www.duo-onderwijsonderzoek.nl/recente-onderzoeken/armoede-heeft-een-stevige-impact-op-leerlingen-in-het-basisonderwijs/"_blank">DUO (2019). Rapportage: Armoede onder leerlingen in het basisonderwijs.</a>”>DUO.
