Het Nederlandse beleid schiet tekort in de bescherming van vrouwen tegen gendergerelateerd geweld. Instanties werken langs elkaar heen; kennis en de juiste cijfers ontbreken; signalen worden gemist en vaak ontbreekt er een genderlens in de bestaande wet- en regelgeving. Veel politieke partijen zijn al vóór een actieplan tegen femicide, maar dat is niet genoeg, want femicide is het eindpunt van gendergerelateerd geweld. Een effectieve aanpak heeft een breed actieplan nodig, die iedere vorm van geweld tegen vrouwen in kaart brengt, deze aanpakt en de blinde vlekken uit het systeem haalt.
Alarmerende cijfers
De cijfers zijn alarmerend. In Nederland wordt er gemiddeld elke acht dagen een vrouw vermoord, vaak door een (ex-)partner. Eén op de vijf vrouwen in Nederland krijgt te maken met partnergeweld1Centraal Bureau voor de Statistiek (2024). Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend gedrag . 41% van de vrouwen in Nederland heeft fysiek geweld, dreiging en/of seksueel geweld meegemaakt — dat is 11% boven het Europese gemiddelde en daarnaast tolereren jonge Europese mannen voor het eerst meer geweld tegen vrouwen dan voorgaande generaties. Dat lijkt onder andere voort te komen uit online invloeden waar geweld tegen vrouwen genormaliseert wordt. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat één op de tien mannen het acceptabel vindt dat een man zijn vrouw of vriendin af en toe slaat2EIGE (European Institute for Gender Equality), FRA (European Union Agency for Fundamental Rights) en Eurostat (2024). EU gender based violence .
Nederland is geen voorloper
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, loopt Nederland achter op effectief beleid om geweld tegen vrouwen te voorkomen3NU.nl (2025). Waarom Nederland geen koploper is in het tegengaan van vrouwenmoord . Spanje en Servië hebben femicide bijvoorbeeld wettelijk erkend als een aparte categorie in het strafrecht en investeren in brede preventiecampagnes4 Atria (2023). Femicide: best practices voor beleid . Dit is in Nederland nog niet het geval. Daarnaast is hulpverlening in Nederland ‘versnipperd’. Niet alle gemeenten hebben dezelfde aanpak of meldpunt, informatie-uitwisseling tussen politie en zorginstanties is gebrekkig of ontbreekt, en er is geen centrale coördinatie. Signalen worden gemist en risico’s worden onderschat.
Verschillende vormen van geweld
Geweld tegen vrouwen kent vele vormen: femicide, fysiek, seksueel, psychisch en economisch – waarbij vooral psychisch en economisch geweld nog te vaak vergeten worden. Economisch geweld uit zich bijvoorbeeld in het beperken van iemands toegang tot geld, het controleren van uitgaven of het verbieden om te werken. Zorgwekkend is dat 58% van de Nederlanders het acceptabel vindt dat een man de controle heeft over de financiën van zijn partner5EIGE (European Institute for Gender Equality), FRA (European Union Agency for Fundamental Rights) en Eurostat (2024). EU gender based violence . Dit laat zien hoe genormaliseerd het nog steeds is om als vrouw (deels) geen toegang te hebben tot eigen financiën. Geen of deels toegang hebben tot je financiën kan leiden tot economisch geweld. Zo maakt het het voor vrouwen bijvoorbeeld moeilijker om weg te gaan bij een gewelddadige partner. De kern van geweld tegen vrouwen gaat over ongelijkheid tussen vrouwen en mannen en diepgewortelde verwachtingen over machtsverhoudingen en daarmee ook controle. De verschillende vormen van geweld versterken en voeden elkaar, en moeten daarom in samenhang bekeken én aangepakt worden.
Voorbeelden uit de praktijk
De noodzaak van dit onderwerp wordt regelmatig zichtbaar in de media met schrijnende praktijkvoorbeelden.
- Femicide in Gouda
In 2025 werd in Gouda een vrouw vermoord door haar ex-partner terwijl zij en haar kinderen verbleven in een blijf-van-mijn-lijfhuis. Een maand eerder had ze nog aangifte gedaan tegen hem. Hij had een strafblad, zat twee weken vast voor mishandeling en wapenbezit, en was eerder al veroordeeld voor poging tot moord op een andere ex-partner. En toch kon hij opnieuw toeslaan6NRC (2025). Verdachte moord op vrouw in Gouda eerder veroordeeld voor poging tot moord op ex-partner .
- Erfenis na femicide
Een femicide zaak uit 2023: Een man vermoorde zijn vrouw. Het stel lag in scheiding. De vrouw was net verhuisd na een controlerend, bezitterig huwelijk, de man had haar bankpasjes, scrolde door haar telefoon en dwong haar tot seks. Ondanks het geweld sloeg ze geen alarm bij instanties. In dit geval speelde ook mee dat haar ex-man politieagent was, waardoor ze de politie niet kon/durfde te vertrouwen. Hulpverleners gaan er vaak vanuit dat ouders in het belang van het kind moeten blijven communiceren met elkaar, zonder voldoende oog te hebben voor de veiligheid van de moeder7Pointer (2025). Wim verloor zijn dochter Sanne door femicide: ‘Ze is eerst mentaal vermoord, daarna fysiek’ . Na de moord kon de dader (in dit geval zijn familie) ook nog aanspraak maken op de erfenis van de door hem vermoorde vrouw, omdat de Nederlandse wet geen uitzondering maakt voor daders van femicide8Hart van Nederland (2025). Gewoon erfenis voor de dader na femicide? Families vrouwen woest’ .
- Femicide en ernstig gendergerelateerd geweld
Een man heeft extreem geweld gebruikt tegen zowel zijn ex-partner als een eerdere partner. In 2012 vermoordde hij zijn toenmalige vriendin, waarvoor hij werd veroordeeld tot negen jaar cel en tbs. In 2022 ontsnapte hij uit de tbs-kliniek en viel hij zijn ex-vriendin aan in haar woning. Volgens de rechtbank overleefde de vrouw de aanval slechts door toeval. Voor deze daad is de man nu veroordeeld tot tien jaar cel wegens poging tot doodslag en moet hij het slachtoffer een schadevergoeding betalen. Het OM had achttien jaar cel geëist wegens poging tot moord, maar volgens de rechtbank ontbreekt het bewijs voor een vooropgezet plan9NOS (2024). Ontsnapte tbs’er veroordeeld tot tien jaar cel voor neersteken ex’ .
* De informatie die wij over deze voorbeelden hebben gebruikt komt uit de media. De bron bevat een link voor als je meer wilt lezen over deze gebeurtenissen.
Nationaal Actieplan Geweld tegen Vrouwen
Deze praktijkvoorbeelden zijn schrijnend en daarom is er een Nationaal Actieplan Geweld tegen Vrouwen nodig. Zo’n plan moet voortbouwen op bestaande initiatieven en gericht zijn op vijf pijlers: voorkomen, beschermen, vervolgen, nazorg en beleid. Daarbij is een goede samenwerking tussen ministeries, justitie, politie en hulpverlening essentieel. Alle betrokken partijen moeten beter geïnformeerd zijn over gendergerelateerd geweld en mogelijkheden hebben tot het delen van informatie. Alleen als er structureel wordt gemonitord, op alle vormen van gendergerelateerd geweld hebben we de juiste kennis en kan er effectief beleid worden gevoerd. Daarnaast kan er dan in samenhang gekeken worden naar de verschillende vormen van geweld. Alleen een aanpak op femicide mist de kern van het probleem. In de meeste femicide gevallen gaat er intiem terreur aan vooraf: eenzijdig partnergeweld dat gekenmerkt wordt door een patroon van controle en dwang10Expertisecentrum huiselijk geweld en kindermishandeling (2025). Signalenwijzer Femicide en intieme terreur . De kern zit juist in alle fases vóór femicide en de onderliggende, gemeenschappelijke oorzaak waardoor het geweld uitgevoerd wordt: de verwachtingen over machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen.
Genderneutraal werken, werkt contraproductief
Cruciaal is dat beleid wordt ontwikkeld met een genderlens: hoe werkt bestaand beleid voor vrouwen specifiek? Wordt de veiligheid van vrouwen voldoende meegenomen in beslissingen die gaan over omgangsregelingen over de kinderen? Weten we wat de onderliggende oorzaken zijn van geweld tegen vrouwen en wat we hier tegen kunnen doen? Op dit moment is het antwoord op die vragen nog te vaak ‘nee’. Bij een scheiding wordt vaak uitgegaan van gelijkwaardigheid tussen beide ouders. Ze krijgen samen de verantwoordelijkheid om het conflict op te lossen en de zorg voor de kinderen te regelen. Dat is een goed uitgangspunt, maar in situaties waar sprake is/was van huiselijk geweld, kan deze benadering problematisch zijn. Het is daarom van belang dat er in een scheidingsproces rekening wordt gehouden met een eventuele voorgeschiedenis van geweld11EMovisie (2025). Aanpak huiselijk geweld: van genderneutraal naar gendersensitief .
Gendergerelateerd geweld is een maatschappelijk probleem en Nederland is écht aan zet om een landelijke aanpak te maken, meer kennis en bewustwording te creëren, en wetgeving te maken die vrouwen structureel beschermt – op papier én in de praktijk.
2025
* Maak je je zorgen om jezelf of iemand anders? Bel dan Veilig Thuis via 0800-2000, of 112 bij acuut gevaar.
