Geweld tegen vrouwen zit in ons systeem

De gebeurtenissen van de afgelopen weken en maanden hebben veel losgemaakt in de samenleving, en ook ons raakt het diep. Binnen onze organisatie voelen we de pijn en leven wij mee met alle nabestaanden. We vinden het belangrijk om hier aandacht aan te besteden, de feiten te benoemen en te laten zien dat het anders kan. Geweld tegen vrouwen is namelijk geen incident, niet iets dat bij één bepaalde groep vrouwen voorkomt, niet iets dat door één type man wordt gedaan, het is een nationale noodsituatie.

• Stop met victim blaming. Begin met het nemen van verantwoordelijkheid. 

Elke acht dagen wordt in ons land een vrouw vermoord, en dat is geen nieuw probleem. Toch ontbreekt er nog steeds een effectieve aanpak. Al jarenlang schuiven we als samenleving de schuld af van de dader, op het slachtoffer. Op haar kledingkeuzes, het tijdstip waarop ze naar huis fietste, dat ze niet uit een relatie stapte of dat ze niet eerder om hulp vroeg. De dader blijft hiermee te vaak buiten beeld. We weten dat de dader bijna altijd een man is en dat geen enkele cultuur of afkomst oververtegenwoordigd is onder de daders. Wat wél opvalt is dat de dader in de meeste gevallen een bekende van het slachtoffer is, het gaat vaak om een (ex-)partner. Geweld tegen vrouwen is geen ‘vrouwenprobleem’, het is een maatschappelijk probleem.

• (H)erken iedere vorm van geweld tegen vrouwen!

Geweld tegen vrouwen begint met de verwachtingen die we hebben over vrouwen en mannen; conservatieve rolpatronen, die verpakt worden als ‘grapje’. Een seksistische opmerking op de werkvloer. Het nafluiten van meiden en vrouwen op straat. Een ‘compliment’ dat iemand een ongemakkelijk gevoel geeft. Die ‘kleine’ vernederingen zijn het begin van iets groters. Het begin van controle eisen over hoe iemand zich gedraagt. Het begin van intimideren, zodat iemand zich minder uitspreekt. Het begin van macht pakken over iemands leven.

Catcalling, victim blaming, het wegwuiven van grensoverschrijdend gedrag: het normaliseert een cultuur waarin vrouwen zich moeten aanpassen, inhouden en verdedigen. Geweld tegen vrouwen kent vele vormen – fysiek, seksueel, psychisch en economisch. Op straat, achter de voordeur, in relaties, en op de werkvloer. Vooral psychisch en economisch geweld blijven te vaak onzichtbaar, maar deze vormen kunnen juist onderdeel zijn van het patroon dat leidt tot femicide. De meest extreme vorm van controle nemen over een vrouw? Het doden van een vrouw, omdat ze een vrouw is. De verschillende vormen van geweld versterken en voeden elkaar, en moeten daarom allemaal serieus worden genomen en in samenhang bekeken én aangepakt worden.

• Maak er een Punt van!

De overheid moet verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid van vrouwen. Veel politieke partijen zijn vóór een actieplan tegen femicide, maar dat is niet genoeg, want femicide is het eindpunt van geweld tegen vrouwen. Door volledige data te verzamelen over alle vormen van geweld tegen vrouwen kan er in samenhang gekeken worden naar de verschillende vormen van geweld. Alleen een aanpak op femicide mist de kern van het probleem. In de meeste femicide gevallen gaat er intiem terreur aan vooraf: eenzijdig partnergeweld dat gekenmerkt wordt door een patroon van controle en dwang. De kern zit juist in alle fases vóór femicide en de onderliggende, gemeenschappelijke oorzaak waardoor het geweld uitgevoerd wordt: de verwachtingen over machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen.

Daarom pleiten wij voor een Nationaal Actieplan Geweld tegen Vrouwen. Dit plan richt zich op vijf pijlers: voorkomen, beschermen, vervolgen, nazorg en beleid.

Daarbij is een goede samenwerking tussen ministeries, justitie, politie en hulpverlening essentieel. Alle betrokken partijen moeten beter geïnformeerd zijn over gendergerelateerd geweld en mogelijkheden hebben tot het delen van informatie over meldingen. Daarnaast moet er structureel worden gemonitord, op alle vormen van gendergerelateerd geweld, zodat we de juiste kennis en eerlijke cijfers hebben. 

Signalen worden gemist en risico’s onderschat. Zolang we de schuld blijven afschuiven, geen nationale aanpak hebben, onvoldoende geld vrijmaken en blijven wegkijken zal er niks veranderen. 

• Wat kan jij doen? 

(H)erken geweld in al zijn vormen, ook wanneer het minder zichtbaar is. Weet wat de rode vlaggen zijn. Luister naar vrouwen, neem hun signalen serieus. Spreek je uit en wees alert op victim blaming en subtiele seksistische opmerkingen – bagatelliseer die niet. Geweld tegen vrouwen is diepgeworteld en vaak aangeleerd gedrag. Doorbreek de patronen, blijf bewust, corrigeer elkaar en kom in actie: stem tijdens de aankomende verkiezingen in oktober op een politieke partij die een Punt maakt van de veiligheid van vrouwen.

2025