ADHD

ADHD wordt vaker bij mannen dan bij vrouwen gediagnosticeerd, maar er wordt geschat dat ADHD bij vrouwen vaker wordt gemist en over het hoofd wordt gezien.

Wat is ADHD?

ADHD staat voor ‘Attention Deficit Hyperactivity Disorder’. Dit is onder andere een probleem van ‘executieve functies’ van de hersenen en het vermogen tot zelfregulatie, ook wel het zelfsturend vermogen genoemd. Dit uit zich in moeite met plannen en organiseren en met inschatten van tijd, moeite met de aandacht vol te houden en bewust de aandacht te verschuiven naar iets anders als dat nodig is en moeite met taken beginnen en stoppe¹Bron: Van de Sande & Kooij (2024). Bloedirritant! De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD.

ADHD uit zich op allerlei manieren en is vooral bekend om de symptomen snel afgeleid zijn, hyperactiviteit en impulsiviteit. Als we ADHD symptomen vergelijken met een ijsberg, zijn deze symptomen het deel van het ijs dat boven water ligt. Mensen met ADHD kampen echter ook met minder zichtbare symptomen die zich ‘onder water’ en dus vooral intern afspelen, zoals problemen met plannen, emotieregulatie en het starten en afmaken van taken. Vanaf de buitenkant worden deze internaliserende symptomen vaak gezien als dromerig, ongemotiveerd of onhandig.

Feiten & cijfers

• ²Bron: GGZ Standaarden, 2024.
• ³Bron: GGZ Standaarden, 2024.
• Meisjes krijgen vaak onterecht eerst een andere diagnose dan ADHD, zoals een bipolaire stoornis, angststoornis of stemmingsstoornis⁴Bron: Nederlands Jeugdinstituut, 2024.

Genderverschillen bij ADHD

Vaak wordt ADHD al in de kindertijd gediagnosticeerd. In Nederland heeft ongeveer 3,6% procent van de kinderen onder de achttien jaar een ADHD diagnose, tegenover ⁵Bron: Trimbos-instituut, 2023.. Hoewel naar schatting evenveel volwassen mannen en vrouwen ADHD hebben, krijgen jongens drie keer vaker een ADHD diagnose dan meisjes.

Dit komt onder andere doordat meisjes minder stereotyperend ADHD gedrag laten zien. Jongetjes met ADHD vertonen vaak hyperactiviteit, impulsief gedrag, agressie en kunnen lastig zijn. Bij meisjes kan gedrag zich uiten in een vorm van hyperactiviteit die minder vaak met ADHD geassocieerd wordt, zoals praatgraag zijn. Ook hebben zij veel vaker slaapproblemen dan jongetjes met ADHD.

Meisjes ervaren ook vaker negatieve reacties van hun omgeving over hun ADHD symptomen dan jongetjes. Zij zijn daardoor sneller geneigd om copingmechanismen te creëren die hun ⁶Maskeren is een copingmechanisme waarbij iemand symptomen camoufleert, zodat ze minder zichtbaar zijn voor anderen. Dit houdt in dat natuurlijke reacties worden onderdrukt en vervangen door alternatieven, vaak om sociaal gedrag aan te passen aan de neurotypische norm. Hoewel iedereen kan maskeren, wordt dit vaker geassocieerd met vrouwen met ADHD. Vrouwen zouden beter zijn in het ontwikkelen van effectieve coping strategieën die masken verwezenlijken, en door sociale normen meer druk voelen om deze te ontwikkelen. Het gevolg hiervan is dat zij vaker en beter sociaal acceptabel gedrag kunnen imiteren. en verstoppen, zodat hun problematiek minder opvalt. Ook wordt bepaald ADHD-gedrag van meisjes, zoals praatgraag zijn, gezien als een typische eigenschap voor meisjes. Al met al zorgen zowel genderstereotypen als stereotypen over ADHD er dus voor dat het gedrag van meisjes en vrouwen met ADHD minder vaak wordt herkend, waardoor deskundige hulp onvoldoende wordt ingeschakeld.

Diagnose

Slechts een deel van de meisjes en vrouwen met ADHD krijgt dus de juiste diagnose en behandeling. Er wordt zelfs geschat dat ADHD bij meisjes in 30 tot 50 procent van de gevallen niet ⁷Bron: Nederlands Jeugdinstituut, 2024. . Dit betekent dat veel meisjes en vrouwen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben en er veel langer onbehandeld mee blijven worstelen.

Ook de bias dat ADHD vaak als een ‘jongensziekte’ wordt gezien, kan leiden tot misdiagnose bij meisjes en vrouwen: vrouwen met ADHD krijgen soms eerst de diagnose bipolaire stoornis of borderline persoonlijkheidsstoornis. Wanneer vrouwen wel een ADHD-diagnose krijgen, wordt hen door zorgprofessionals minder vaak medicatie voorgeschreven dan bij ⁸Bron: Handboek Psychopathologie bij vrouwen en mannen, 2018..

Meer weten?

Zie ook onze campagne ‘Komt een mens bij de dokter‘ en onze podcastaflevering “ADHD is geen excuus, wel een verklaring.”

Lees, kijk of luister meer:

• “Sinds ik weet dat ik ADHD heb, maak ik makkelijker keuzes,” aldus ADHD-coach Eveline Roux
• “Josanne over ADHD: “Drie kwartier? Geen idee hoe lang dat is.”
• “Dit is waarom meer vrouwen ADHD hebben dan je denkt”  Universiteit van Nederland
• Podcast ‘Geen kleine man’: “ADHD en ASS bij vrouwen”
• Boek ‘Bloedirritant! De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD’ van Jacqueline van de Sande en Sandra Kooij

Organisaties

• ADHD Nederland
• De Hersenstichting
• Impuls en Woortblind
• Balans
• ADHD bij vrouwen
• ADHD Netwerk
• H3 Netwerk

• 1
  Bron: Van de Sande & Kooij (2024). Bloedirritant! De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD.
• 2
  Bron: GGZ Standaarden, 2024.
• 3
  Bron: GGZ Standaarden, 2024.
• 4
  Bron: Nederlands Jeugdinstituut, 2024.
• 5
  Bron: Trimbos-instituut, 2023.
• 6
  Maskeren is een copingmechanisme waarbij iemand symptomen camoufleert, zodat ze minder zichtbaar zijn voor anderen. Dit houdt in dat natuurlijke reacties worden onderdrukt en vervangen door alternatieven, vaak om sociaal gedrag aan te passen aan de neurotypische norm. Hoewel iedereen kan maskeren, wordt dit vaker geassocieerd met vrouwen met ADHD. Vrouwen zouden beter zijn in het ontwikkelen van effectieve coping strategieën die masken verwezenlijken, en door sociale normen meer druk voelen om deze te ontwikkelen. Het gevolg hiervan is dat zij vaker en beter sociaal acceptabel gedrag kunnen imiteren.
• 7
  Bron: Nederlands Jeugdinstituut, 2024.
• 8
  Bron: Handboek Psychopathologie bij vrouwen en mannen, 2018.