Een vaak gehoord probleem in heteroseksuele relaties is dat mannen vaker en (bijna) altijd zin hebben in seks, terwijl vrouwen1Als we ‘vrouw’ of ‘vrouwen’ schrijven, bedoelen we iedereen die zich identificeert als vrouw. Wanneer we refereren aan onderzoek, gebruiken we de termen die in dat onderzoek zijn gehanteerd om sekse of gender te onderscheiden. Wat we beschrijven kan ook van toepassing zijn op mensen met een baarmoeder, mensen met eierstokken en mensen met een vulva – maar zij zullen zich niet allemaal als vrouw identificeren. deze behoeftes minder zouden hebben. Het libido, ook wel de ‘seksdrive’ genoemd, zou een seksueel verlangen zijn die meet hoeveel behoefte iemand aan seks heeft. Maar bestaat deze seksdrive wel? En wat zegt dit over de seksuele behoeftes van zowel de vrouw als de man?
Geschreven door: Thirza Scholten
Prikkels
Er zijn drie factoren die het seksueel verlangen veroorzaken: seksuele prikkels, fijne omstandigheden en een positieve associatie.2Bron: Spuiten en Slikken (2024). Feiten en fabels over je libido. Het verlangen naar seks is dus nooit ‘spontaan’ en wordt altijd aangewakkerd door seksuele prikkels. Dit kunnen allerlei verschillende prikkels zijn, zoals aanraking, geluid, of gedachtes. Veel prikkels komen onbewust binnen en stapelen zich de gehele dag op. De prikkels zijn per persoon verschillend, ongeacht hun gender.3Bron: Universiteit van Nederland (2024). Vrouwen hebben evenveel seks als mannen, maar… Dit is hoe zin in seks kan ontstaan; na een seksuele prikkel (verliefdheid, een gedachte, fantasie, het zien van iemand, een erotische scéne in een film) is er een ‘genitale respons’, oftewel doorbloeding van de geslachtsorganen. Pas daarna volgt er een (on)bewuste reactie in gevoel en gedrag.
Zoals Ellen Laan en Rik van Lunsen in hun boek ‘De waarheid over seks’ laten zien, is deze manier van het ontstaan in ‘zin in seks’ op vele manieren wetenschappelijk bewezen. Het hoeft dus ook niet te betekenen dat als je lichamelijk opgewonden bent, je altijd zin hebt in seks. Het hangt samen met je eigen reactie in gevoel en gedrag; de subjectieve reactie. Dit laat ook zien dat ‘spontane zin’, ‘natuurlijke drift’ of een ‘hoog libido’ niet bestaat: “Zin is dus het gevolg van beginnende opwinding en niet andersom!”4Bron: Ellen Laan & Rik van Lunsen (2023). De waarheid over seks, pagina 52. Bovenal werkt deze ‘zin’ bij vrouwen en mannen hetzelfde. Zin in seks is dus in principe niet afhankelijk van je gender.
Waar komt het verschil in ‘zin in seks’ tussen vrouwen en mannen dan vandaan? Dit heeft vooral met het derde aspect, positieve associatie, te maken. Hier zit een belangrijk verschil: volgens seksuoloog Marieke Dewitte koppelen vrouwen seksuele prikkels minder vaak aan plezier dan mannen. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat ongeveer een kwart van de vrouwen geen of weinig plezier ervaart tijdens de seks.5Bron: Rutgers (2023). Monitor Seksuele Gezondheid.
De oorzaak hiervan is dat onder andere de seks in heteroseksuele relaties vaker gericht is op de man. Vrouwen komen dan ook minder vaak klaar dan mannen. Dit komt niet door het verschil in geslachtsorganen: het vermogen om seksueel plezier te ervaren is voor vrouwen als mannen even groot. Dat vrouwen minder vaak klaarkomen dan mannen, ook wel de orgasmekloof genoemd, komt doordat de clitorale stimulatie tijdens de seks vaak wordt vergeten of alleen als voorspel wordt beschouwd.6Bron: Ellen Laan & Rik van Lunsen (2023). De waarheid over seks.
Het gevolg? Vrouwen hebben over het algemeen een minder positieve associatie met seks, waardoor ze seksuele prikkels minder snel koppelen aan plezier dan mannen. Uit onderzoek blijkt dat ondanks het ontbreken van de positieve associatie, vrouwen vaker seks hebben dan dat ze er zelf naar verlangen. Ook hier heeft de mythe over ‘het mannelijke libido’ invloed, schrijft seksuoloog Elise van Alderen: het idee dat mannen nou eenmaal een sterkere seksdrift hebben dan vrouwen, zorgt ervoor dat veel vrouwen vaker seks hebben dan dat ze daadwerkelijk willen. Ze doen het dan voor hun partner.7Bron: NRC (2025). Seks laat vrouwen en mannen nog te vaak onbevredigd achter.
Eigenlijk werkt het gebrek aan zin in seks dus als een vicieuze cirkel: De positieve associatie ontbreekt, maar door seks te hebben zonder echte zin, blijft deze associatie bestaan.
”Zin is het gevolg van beginnende opwinding en niet andersom!”
Seksdrift mythes
Andere welbekende mythes kunnen ook ontkracht worden door de waarheid over ‘zin in seks’. Vaak wordt er gesteld dat vrouwen meer tijd nodig hebben om opgewonden te raken en daarbij meer prikkels nodig hebben dan mannen. Dit klopt niet; lichamelijke seksuele opwinding werkt bij vrouwen en mannen hetzelfde.
Volgens seksuoloog en auteur Elise van Alderen zijn er veel mensen die denken dat mannen een sterke biologische drift zouden hebben. In haar boek Wellust schrijft ze dat deze drift, wat mannen zou overkomen zonder daar zelf veel invloed op te hebben, voort zou komen uit het hormoon testosteron. Hoewel testosteron het belangrijkste sekshormoon is, zorgt het hormoon testosteron zelf er niet voor dat je de zin in seks ervaart. Het zorgt er wél voor dat zowel vrouwen als mannen gevoelig zijn voor seksuele prikkels. Over het algemeen hebben vrouwen en mannen genoeg testosteron in hun lichaam om vatbaar te zijn voor deze seksuele prikkels. Een hoge waarde testosteron zorgt er niet voor dat mensen meer zin hebben in seks, maar een te lage waarde kan wel van invloed zijn op de gevoeligheid voor seksuele prikkels. Kortom, de ‘biologische mannelijke seksdrift’ bestaat dus niet.
Ook horen we vaak dat de zin in seks toe zou nemen naarmate het langer geleden is dat je seks hebt gehad. Ook dit is onjuist, want de zin in seks is niet iets waar je een bepaalde hoeveelheid van hebt en waar je geen controle over hebt. De zin in seks moet elke keer weer opgebouwd worden. Het is iets wat je laat ontstaan, elke keer opnieuw.
Het libido bestaat niet
De zin in seks hangt dus af van de prikkels en de positieve erkenning die mensen aan seks geven. ‘Het libido’ zou een spontaan seksueel verlangen betekenen, maar de zin in seks verschilt per persoon. De ‘zin in seks’ is geen drift of levensbehoefte. Mannen en vrouwen kunnen allebei minder zin in seks ervaren. Bij vrouwen komt dit vaker voor, omdat zij onder andere vaker te maken hebben met een negatieve associatie, minder orgasmes hebben of meer seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben ervaren. Hierdoor koppelen vrouwen minder vaak een fijne associatie met seksuele prikkels, waardoor zij minder subjectieve opwinding ervaren. Het kan hierdoor lijken alsof het libido lager ligt bij de vrouw, maar dit is niet het geval. Het seksueel verlangen is niet afhankelijk van gender; zowel vrouwen als mannen kunnen beiden even opgewonden raken. De zin in seks is dus geen drift; het libido bestaat niet.8Bron: Nu.nl (2022). Het libido bestaat niet: ‘Opwinding is fluïde en meestal opwekbaar’.
