Dagelijks menstrueren er wereldwijd 800 miljoen mensen. Menstrueren is dus iets heel normaals, maar toch heerst er nog een taboe wanneer we het hebben over menstruatie.
Uit onderzoek blijkt dat 84% van de vrouwen ongemakken of klachten rondom of tijdens de menstruatie ervaart en 82% van hen daar (zeer) veel last van heeft. Door het bestaande taboe en het gebrek aan kennis, is er onvoldoende duidelijk welke klachten ‘erbij horen’ en waarvoor iemand een huisarts moet raadplegen of doorverwezen kan worden naar een specialist.
Wat gebeurt er tijdens de menstruatie?
De menstruatie maakt deel uit van de menstruatiecyclus, die begint op de eerste dag van de menstruatie en eindigt op de dag voordat de volgende menstruatie begint. Gemiddeld duurt deze cyclus 28 dagen. De menstruatie zelf duurt meestal rond de week, maar kan variëren van 3 tot 8 dagen. Na de eerste menstruatie kan het even duren voordat de cyclus regelmatig wordt; dit kan tot wel drie jaar duren. De meeste meisjes ervaren hun eerste menstruatie tussen hun 11e en 14e levensjaar en blijven menstrueren tot ze rond de 50 jaar in de overgang komen.
De menstruatiecyclus bestaat uit twee fasen. In de eerste fase, ook wel de folliculaire fase genoemd, produceert het lichaam hormonen die zorgen voor de groei en rijping van blaasjes in de eierstokken, de zogenaamde follikels. Ongeveer twee weken voor de menstruatie komt er uit een van deze follikels een eicel vrij, een proces dat bekend staat als de eisprong of ovulatie. De tweede fase is de luteale fase. Tijdens deze fase worden hormonen aangemaakt om het baarmoederslijmvlies voor te bereiden op een mogelijke innesteling van de eicel. Hierdoor wordt het slijmvlies dikker. Als de eicel niet binnen 24 uur wordt bevrucht, sterft deze af en neemt de productie van hormonen af. Het eitje en het slijmvlies komen vervolgens samen met bloed uit de vagina.
Gemiddeld duurt de menstruatie tussen de drie en acht dagen. Vaak vindt de zwaarste bloeding tijdens de eerste twee dagen plaats. Gemiddeld verlies je 5 tot 12 theelepels bloed tijdens je menstruatie, hoewel sommige vrouwen meer of minder bloeden. Lang menstrueren, veel bloed verliezen en vaak doorlekken kunnen symptomen zijn van Hevig Menstrueel Bloedverlies (HMB).
Wat veroorzaakt menstruatiepijn en krampen?
Pijn tijdens het menstrueren komt veel voor. Menstruatiekrampen kunnen bijvoorbeeld optreden voordat de menstruatie begint en tijdens de dagen dat je bloedverlies hebt. Deze worden veroorzaakt doordat de spieren van je baarmoeder samentrekken. De spieren trekken zich samen doordat je baarmoeder bepaalde stofjes aanmaakt, deze heten prostaglandinen.
Sommige mensen hebben nauwelijks last van pijn tijdens hun menstruatie, terwijl dit bij anderen een grote invloed op het dagelijks leven heeft. Wanneer de menstruatiecyclus het dagelijks leven ernstig beïnvloedt, kan er sprake zijn van een cyclus- of hormoongerelateerde aandoening. Zo hebben 1 op de 10 vrouwen bijvoorbeeld last van endometriose, een chronische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte voorkomt. Het weefsel kan op een of meerdere organen in de onderbuik zitten en leiden tot klachten als een pijnlijke menstruatie, buikpijn, darmproblemen en pijn tijdens de seks en bij de ontlasting. Ook kan het leiden tot chronische bekkenpijn en verminderde vruchtbaarheid. Endometriose wordt vaak nog niet herkend, omdat de exacte oorzaak ervan nog niet bekend is en diagnosemethoden, zoals een echo, niet altijd uitsluitsel bieden. Het duurt gemiddeld 7 tot 10 jaar voordat vrouwen de diagnose endometriose krijgen.
Menstruatieklachten komen niet alleen tijdens de menstruatie voor. Ongeveer 1 op de 20 mensen die menstrueren ervaart Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD). PMDD is een aandoening waarbij intense fysieke en mentale reacties optreden als reactie op de maandelijkse hormonale schommelingen. Vanaf de eisprong tot enkele dagen na het begin van de menstruatie worden symptomen zoals stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, depressieve stemming, angst, concentratieproblemen, vermoeidheid, slapeloosheid, gevoelige borsten en gewrichts- of spierpijn waargenomen. Het duurt gemiddeld 12 jaar voordat iemand met PMDD de juiste diagnose krijgt. Pas in 2019 werd PMDD door de Wereldgezondheidsorganisatie erkend als fysieke stoornis en niet langer gezien als psychische aandoening.
Hoe menstruatiepijn en krampen te verlichten
Bij ernstige menstruatiepijn is het belangrijk om contact op te nemen met een zorgverlener, er kan dan namelijk sprake zijn van een cyclus- of hormoongerelateerde aandoening. Meer informatie over verschillende aandoeningen en wat je er tegen kan doen lees je hier. Algemene tips en betrouwbare informatie over menstruatie vind je bijvoorbeeld op Thuisarts.nl.
Verschillende organisaties zetten zich in voor menstruatie gerelateerde klachten en aandoeningen:
