Dagelijks menstrueren er wereldwijd 800 miljoen mensen. Menstrueren is dus heel normaal, maar toch heerst er nog een taboe op het onderwerp.
Uit onderzoek blijkt dat 84% van de vrouwen ongemakken of klachten rondom of tijdens de menstruatie ervaart. Hiervan heeft 82% van hen daar veel last van. Door het bestaande taboe en het gebrek aan kennis, is er onvoldoende duidelijk welke klachten ‘erbij horen’ en wanneer iemand een huisarts moet raadplegen of doorverwezen kan worden naar een specialist.
Wat gebeurt er tijdens de menstruatie?
De menstruatie maakt deel uit van de menstruatiecyclus. Deze cyclus begint op de eerste dag van de menstruatie en eindigt op de dag voordat de volgende menstruatie begint. Gemiddeld duurt deze cyclus 28 dagen. De menstruatie zelf duurt meestal rond vijf dagen, maar kan variëren van 3 tot 8 dagen. Na de allereerste menstruatie kan het even duren voordat de cyclus regelmatig wordt; tot wel drie jaar. De meeste meisjes ervaren hun eerste menstruatie tussen hun 11e en 14e levensjaar en blijven menstrueren tot ze in de overgang komen.
De menstruatiecyclus bestaat uit twee fasen. In de eerste fase, ook wel de folliculaire fase genoemd, produceert het lichaam hormonen die zorgen voor de groei en rijping van blaasjes in de eierstokken. Deze blaasjes worden follikels genoemd. Ongeveer in het midden van je cyclus, twee weken na je eerste menstruatie, vindt de eisprong plaats. Hierbij komt een rijpe eicel vrij uit één van de follikels. Hierna volgt de luteale fase. Tijdens deze fase worden hormonen aangemaakt om het baarmoederslijmvlies voor te bereiden op een mogelijke innesteling van de eicel. Hierdoor wordt het slijmvlies dikker. Wordt de eicel niet bevrucht? Dan daalt de hormoonproductie en stoot je lichaam via de vagina het opgebouwde slijmvlies af. Dit is je menstruatie.
Gemiddeld duurt menstruatie tussen de drie en acht dagen. Vaak zijn de eerste dagen het heftigst. Gemiddeld verlies je 5 tot 12 theelepels bloed, al kan dit per persoon verschillen. Veel bloedverlies, vaak doorlekken en langdurige menstruatie zijn symptomen van Hevig Menstrueel Bloedverlies (HMB).
Wat veroorzaakt menstruatiepijn en krampen
Voor en tijdens de menstruatie komen buikkrampen veel voor. Deze worden veroorzaakt doordat de spieren van je baarmoeder samentrekken. De spieren trekken zich samen, omdat de baarmoeder prostaglandinen aanmaakt. Dit zijn hormoonachtige stoffen die je lichaam helpen reguleren bij onder andere ontstekingen.
Sommige mensen hebben nauwelijks last van pijn tijdens hun menstruatie, terwijl dit bij anderen een grote invloed op het dagelijks leven heeft. Wanneer de menstruatiecyclus het dagelijks leven ernstig beïnvloedt, kan er sprake zijn van een cyclus- of hormoongerelateerde aandoening. Zo hebben 1 op de 10 vrouwen bijvoorbeeld last van endometriose, een chronische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte voorkomt. Het weefsel kan op een of meerdere organen in de onderbuik zitten en leiden tot klachten als een pijnlijke menstruatie, buikpijn, darmproblemen en pijn tijdens de seks en bij de ontlasting. Ook kan het leiden tot chronische bekkenpijn en verminderde vruchtbaarheid. Endometriose wordt vaak nog niet herkend, omdat de exacte oorzaak nog niet bekend is. Het duurt gemiddeld 7 tot 10 jaar voordat vrouwen de diagnose endometriose krijgen.
Menstruatieklachten komen niet alleen tijdens de menstruatie voor. Ongeveer 1 op de 20 mensen die menstrueren ervaart Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD). PMDD is een aandoening waarbij intense fysieke en mentale reacties optreden als reactie op de maandelijkse hormonale schommelingen. Vanaf de eisprong tot enkele dagen na het begin van de menstruatie worden symptomen zoals stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, depressieve stemming, angst, concentratieproblemen, vermoeidheid, slapeloosheid, gevoelige borsten en gewrichts- of spierpijn waargenomen. Het duurt gemiddeld 12 jaar voordat iemand met PMDD de juiste diagnose krijgt. Pas in 2019 werd PMDD door de Wereldgezondheidsorganisatie erkend als fysieke stoornis en niet langer gezien als psychische aandoening.
Hoe menstruatiepijn en krampen te verlichten
Bij ernstige menstruatiepijn is het belangrijk om contact op te nemen met een zorgverlener. Er kan dan namelijk sprake zijn van een cyclus- of hormoongerelateerde aandoening. Meer informatie over verschillende aandoeningen en wat je er tegen kunt doen lees je hier. Algemene tips en betrouwbare informatie over menstruatie vind je op Thuisarts.nl.
Verschillende organisaties zetten zich in voor menstruatie gerelateerde klachten en aandoeningen:
