Mila is 27 jaar en woont al 3 jaar in haar auto. Vorig jaar werd ze onverwacht zwanger en vroeg bij de gemeente urgentie aan om voorrang te krijgen op een sociale huurwoning. Haar verzoek werd echter afgewezen, waardoor ze met haar pasgeboren baby in haar auto moest slapen in Amsterdam-Noord1NH (2024). Zwangere Mila kreeg geen voorrang op een woning, nu woont ze met haar baby in een auto . Haar verhaal lijkt in de cijfers van het CBS een uitzondering, omdat volgens hen het overgrote deel van de dakloze personen in Nederland man is. Maar volgens een alternatieve telling van de Hogeschool Utrecht en het Kansfonds is 1 op de 3 dakloze personen vrouw. Hoe kan het dat deze statistieken zo sterk uiteenlopen? En wat zijn de gevolgen van de onzichtbaarheid van dakloze vrouwen?
Minder zichtbaar als dakloze vrouwÂ
Uit cijfers van het CBS blijkt dat 17 procent van de dakloze personen2Onder ‘dakloze mensen’ verstaat het CBS: ‘personen tussen de 18 en 65 jaar die slapen in de open lucht, in overdekte openbare ruimten, zoals portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto, of binnen slapen in passantenverblijven van de maatschappelijke opvang en eendaagse noodopvang, of op niet-structurele basis bij vrienden, kennissen of familie, zonder vaste verblijfplaats. Bron: CBS (2024). Dakloze mensen 18 tot 65 jaar, persoonskenmerken in Nederland vrouw is en 83 procent man. Deze telling geeft echter een beperkt beeld. Het CBS telt alleen mensen tussen de 18 en 65 jaar oud met een geldige verblijfsstatus. Dakloze personen die geen verblijfsstatus hebben of onder of boven deze leeftijdsgrens vallen buiten de statistieken.Â
Het Kansfonds neemt deze personen wel mee in hun telling, waardoor er een heel ander beeld van dakloosheid in Nederland ontstaat. Uit cijfers van de Hogeschool Utrecht en het Kansfonds blijkt namelijk dat één op de drie dakloze personen vrouw is. Van deze vrouwen heeft een derde kinderen. Volgens deze telling is één op de vijf dakloze personen kind3Het parool (2025). Daklozentelling in Amsterdam met nieuwe methode: ‘Niet iedereen is zichtbaar‘ .Â
Één op de drie dakloze personen is vrouw, van wie een derde kinderen heeft
Omdat zoveel dakloze vrouwen kinderen hebben, zijn ze minder zichtbaar op straat. Zij blijven vaak met hun kind(eren) noodgedwongen bij familie of vrienden, in een tijdelijke opvang of in een vakantiewoning of stacaravan4Hogeschool Utrecht (2024). ETHOS-telling 2024: veel verborgen dakloosheid onder vrouwen en kinderen. Dakloze kinderen slapen door heel Nederland soms ook met hun ouder(s) in auto’s en garageboxen, zoals blijkt uit een rondvraag onder scholen door Nieuwsuur en het Jeugdeducatiefonds5NOS (2025). In heel Nederland wonen kinderen in auto’s en garageboxen . Dit maakt vrouwen minder zichtbaar in officiële cijfers, maar betekent niet dat ze in een goede positie zitten.
Gemeenten en de overheid zijn aan zet
Jongeren extra kwetsbaar
Onder dak- en thuisloze jongeren onder de 28 jaar is het genderverschil nog kleiner: 40 procent is vrouw, 60 procent man. Jonge dakloze vrouwen zien vaak geen andere uitweg dan seks hebben in ruil voor een slaapplek. Hierdoor vallen zij veelal buiten de reguliere telling10NU.nl (2025). Dakloze vrouwen: ze zijn er zeker, maar blijven onder de radar .
Jonge dakloze vrouwen zien vaak geen andere uitweg dan seks hebben in ruil voor een slaapplek
Ook LHBTI+ jongeren zonder vaste woon- of verblijfplaats zijn extra kwetsbaar, blijkt uit onderzoek van Movisie. Naast dat het leven op straat voor jongeren extra zwaar is, worstelen zij vaak ook met zelfacceptatie en afwijzing door hun familie of omgeving. Bovendien zijn er weinig veilige plekken voor hen in de reguliere opvang, waar pesten, geweld en misbruik vaker voorkomen11Movisie (2020). Verkenning van de situatie van dak- en thuisloze LHBTI-jongeren in Nederland .
Moeder en dakloos: tussen wal en schip
Voor vrouwen met kinderen is de situatie extra complex. Er zijn er weinig gezinsopvangplekken en heerst er grote angst om van hun kinderen gescheiden te worden. Daarom zoeken zij vaak naar alternatieve onderkomens, zoals vakantieparken of antikraakpanden12NU.nl (2025). Dakloze vrouwen: ze zijn er zeker, maar blijven onder de radar . Ook Janice, een alleenstaande moeder van drie, kwam met haar kinderen op straat te staan nadat haar man haar in de steek liet. Ze kon nergens terecht en sliep met haar kinderen twee maanden in de gang van een appartementencomplex13NOS (2025). In heel Nederland wonen kinderen in auto’s en garageboxen .
In Amsterdam-Zuidoost kan het zelfs met een urgentieverklaring zes tot acht maanden duren voordat er een huis beschikbaar komt. Aan de tijdelijke noodopvang zijn strenge voorwaarden verbonden, waardoor veel dakloze moeders en hun kinderen tussen wal en schip vallen. Ze worden vaak gezien als ‘te zelfredzaam’ en vallen daardoor buiten de regels voor hulp, ook al hebben ze geen veilige plek om te slapen. Bovendien vallen ze soms buiten de regio, bijvoorbeeld omdat ze gevlucht zijn voor huiselijk geweld en in een andere stad hulp zoeken. Ook zijn er te weinig opvangplekken beschikbaar, waardoor gemeenten streng moeten selecteren wie wel of geen plek krijgt. De opvang die er is, is vaak niet ingericht op moeders met kinderen, maar op alleenstaande mannen. Tot slot zijn de regels en het papierwerk vaak zo ingewikkeld dat het moeilijk is om snel hulp te krijgen14NOS (2025). In heel Nederland wonen kinderen in auto’s en garageboxen .
Stijgende aantallen
Volgens hulporganisatie De Straatalliantie is het aantal dakloze ouders in Amsterdam de afgelopen tijd sterk toegenomen. Deze groep bestaat bijna uitsluitend uit moeders. Waar vorig jaar nog één of twee dakloze gezinnen per maand hulp vroegen, steeg dit de laatste maanden naar 32 ouders en 54 kinderen. Door strengere toegangscriteria in de noodopvang, kunnen dakloze moeders met kinderen steeds minder vaak geen passende opvang vinden. De organisatie waarschuwt dat deze ontwikkeling zorgwekkend is15NOS (2024). Dakloos met een kindje: sterke toename Amsterdamse gezinnen zonder woning .
Door strengere toegangscriteria kunnen dakloze moeders met kinderen steeds minder vaak passende opvang vinden
De verhalen van Mila en Janice zijn geen uitzondering. Vrouwen in Nederland zijn vaak financieel afhankelijk van een partner of de overheid. Wanneer er sprake is van onvoorziene gebeurtenissen zoals scheiding of overlijden, kan dit grote financiële gevolgen hebben. In het ergste geval staan vrouwen met hun kinderen op straat.Â
Wat is er nodig om dakloze vrouwen te ondersteunen?
Volgens Marianne van den Anker, ombudsman van Rotterdam-Rijnmond, blijken gemengde opvanglocaties in de praktijk voor veel vrouwen onveilig. Veel vrouwen die slachtoffer zijn van mishandeling en seksueel geweld worden daar opnieuw slachtoffer. Het Leger des Heils rapporteerde dat veel vrouwen geen gebruik maken van de nachtopvang omdat zij deze als onveilig ervaren. Van den Anker pleit voor een speciaal actieplan voor dakloze vrouwen. Ze wil veilige opvangplekken die alleen voor vrouwen zijn, zowel overdag als ‘s nachts. Ook vindt ze dat dakloze vrouwen erkend moeten worden als kwetsbare groep met voorrang op hulp. Bij het toewijzen van opvang moet volgens haar niet gekeken worden naar hoe zelfredzaam iemand is, maar naar het werkelijke risico dat iemand loopt16Het parool (2025). Daklozentelling in Amsterdam met nieuwe methode: ‘Niet iedereen is zichtbaar‘ .
Het thema dak- en thuisloosheid wordt momenteel nog te vaak benaderd zonder genderlens. Hierdoor blijven vrouwen onzichtbaar, sluit het beleid niet aan op de praktijk en wordt de veiligheid van kwetsbare groepen onvoldoende gewaarborgd.Â
Een intersectionele benadering is daarbij essentieel, bijvoorbeeld bij de groepen die in dit artikel naar voren komen: jonge vrouwen, vluchteling vrouwen, LHBTI+ personen en alleenstaande moeders. Alleen met een intersectionele benadering worden de uiteenlopende drempels en behoeften van dakloze vrouwen zichtbaar én daadwerkelijk meegenomen in beleid en opvang.
Zolang we dakloze vrouwen niet tellen, worden ze niet meegeteld.
