Dagelijks menstrueren er wereldwijd 800 miljoen mensen. Menstrueren zou dus eigenlijk de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Toch heerst er nog een taboe op menstruatie.
Zo bestaan er wereldwijd duizenden andere termen voor menstruatie. Dit noemen we ook wel eufemismen: verzachtende termen op onderwerpen waar helaas nog een taboe op rust. In China wordt bijvoorbeeld gesproken over de ‘Grote Tante’ en in Frankrijk is ‘De Engelsen zijn geland’ een veelgebruikte uitdrukking voor menstruatie.
In Nederland zeggen we vaak ‘ongesteld zijn’. Het woord ongesteld is sinds de 20e eeuw een eufemisme voor menstruatie. Daarvoor betekende het ‘in een slechte toestand verkeren’, ‘van streek’ en ‘onpasselijk’, en is dus vergelijkbaar met de uitdrukking dat het ‘slecht met iemand is gesteld’. Maar mensen die menstrueren zijn niet van streek of in slechte toestand. Menstrueren is gewoon onderdeel van het dagelijks leven.
Waarom ongesteldheid nog steeds een taboe is
Ondanks dat de helft van de samenleving menstrueert, blijft menstruatie een taboe. Onderzoek toont aan dat zowel vrouwen als mannen het lastig vinden om over menstruatie te praten. Zo hebben ze vaak negatieve gevoelens over menstruatie. Menstruatie wordt vaak gezien als iets vies, vervelends of ongemakkelijks. Zo vindt 49% van de vrouwen het ongemakkelijk om zichtbaar met een menstruatieproduct naar de wc te lopen waar collega’s, studiegenoten of kennissen bij zijn. Bovendien heeft meer dan de helft van de mannen nog nooit menstruatieproducten gekocht, omdat ze zich schamen of het ongemakkelijk vinden
Wanneer er wel over menstruatie wordt gesproken, dan gebeurt dit vaak binnen de ‘taboesfeer’. Dit herken je bijvoorbeeld door met wie we over menstruatie praten. Ons onderzoek laat zien dat jonge meiden en vrouwen het onderwerp vaak alleen met andere vrouwen bespreken. Hoewel 83% van de jongens het prima vindt als er vrij en openlijk over menstruatie wordt gesproken, vindt 1 op de 3 ook dat menstruatie geheim moet blijven. De belangrijkste redenen: het is voor hen niet belangrijk. Bovendien vinden ze dat menstruatie een privézaak is voor meisjes en vrouwen.
Het stigma rondom menstruatie zien we ook terug op scholen: vaak gaat het niet verder dan de biologische, feitelijke uitleg en wordt er door leraren ongemakkelijk over gedaan. Leerlingen zijn hier niet tevreden over; ze geven hun lessen over seksuele vorming namelijk gemiddeld een 5,8. Als er geen verandering in educatie plaatsvindt, krijgen leerlingen van jongs af aan mee dat menstruatie een taboe is.
bloedserieuze
FEITEN & CIJFERS
Open communicatie over menstruatie
Taboes werken stereotypen en een kennisgebrek in de hand. Wanneer er niet openlijk over menstruatie gepraat wordt en klachten worden afgedaan als ‘vrouwenkwaaltjes’, worden menstruatieklachten bijvoorbeeld vaak te laat ontdekt. Daardoor krijgen mensen niet de hulp die ze nodig hebben. De stereotypen en het kennisgebrek over menstruatie hebben dus een grote impact op de mentale en fysieke gezondheid van mensen die menstrueren.
Zolang we gesprekken over menstruatie, bijvoorbeeld op werk en op school, niet normaal en stereotype-vrij maken, zal menstruatie nooit een gewoon en taboe-vrij onderdeel van onze samenleving worden.
Ongesteldheid normaliseren
Het doorbreken van het taboe rond menstruatie is een maatschappelijke verantwoordelijkheid die op meerdere niveaus moet worden genomen. Mensen die menstrueren dragen niet de verantwoordelijkheid voor het doorbreken van het taboe; openheid over menstruatie en menstruatiearmoede wordt belemmerd door diepgewortelde normen en waarden over menstruatie en een systeem waarin vrouwen en mannen niet gelijk zijn.
Het menstruatietaboe is dus hardnekkig, maar cultuur volgt structuur. Het is belangrijk dat de overheid een structuur creëert waarin vrouwen en mannen gelijke kansen hebben om deel te nemen aan de maatschappij. Het taboe op menstruatie werkt als een vicieuze cirkel: een taboe leidt tot schaamte en schaamte vergroot een taboe. Pas wanneer grote groepen zich uitspreken en organisaties, werkgevers, scholen en overheden hun verantwoordelijkheid nemen, kan deze cirkel doorbroken worden. Menstrueren is geen keuze, het taboe doorbreken wel!
Lees meer over wat jij kan doen tegen het taboe in ons rapport ‘Stand van zaken: menstruatietaboe- en armoede in Nederland’
