De overgang is lang een taboe geweest – en dat is het soms nog steeds. Veel vrouwen weten niet precies wat de overgang inhoudt, en ook werkgevers, artsen en bedrijfsartsen lopen vaak nog achter met hun kennis over de overgang. Maar nog minder bekend is hoe de overgang varieert per vrouw: hoe zit met vrouwen van kleur in tegenstelling tot witte vrouwen? En hebben vrouwen met AD(H)D meer last van de overgang? Spoiler: hier is nog weinig onderzoek naar gedaan..
De overgang is een periode die begint rond je vijftigste levensjaar en die je vooral kunt herkennen aan opvliegers. Dat is tenminste wat de meeste mensen denken, maar om gelijk met de deur in huis te vallen: de overgang kan al tien jaar eerder beginnen en er zijn veel meer symptomen dan alleen opvliegers. De klachten die vrouwen kunnen ervaren tijdens de overgang variëren enorm per vrouw. Dit kan variëren van bijvoorbeeld haaruitval, slaapproblemen en gewichtsveranderingen tot gewrichtspijn, angstgevoelens en stemmingswisselingen. Maar hebben verschillende identiteitskenmerken invloed op de ervaring van de overgang?
ADHD
Er moet meer onderzoek gedaan worden naar hoe verschillende identiteitskenmerken invloed hebben op de overgang. Maar volgens het boek Diagnose: Vrouw van WOMEN Inc. (2025), blijkt dat vrouwen met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) vaker en ernstigere stemmingsklachten kunnen ervaren tijdens hormonale schommelingen dan vrouwen zonder ADHD. Dit kan voorkomen voor de menstruatie, maar ook na de bevalling en tijdens de overgang.
Het komt soms voor dat ADHD pas tijdens de overgang wordt ontdekt; dit komt doordat de klachten van ADHD tijdens de overgang heviger tot uiting kunnen komen. Vrouwen die hier mee te maken hebben tijdens de overgang, hebben dan ook twee tot drie keer vaker dan gemiddeld ernstige stemmingsklachten.
Autisme en/of bipolaire stoornissen
Ook vrouwen met autisme en/of bipolaire stoornissen kunnen verergerde psychische klachten ervaren tijdens de overgang, zo blijkt uit een interview in de Libelle met gynaecoloog Van Dijken (2023). “Psychische symptomen uiten zich vooral in stemmingswisselingen, veroorzaakt door opvliegers, nachtzweten en vermoeidheid.”, aldus Van Dijken.
PMS of PMDD
Vrouwen die last hebben van Premenstrueel Syndroom (PMS), kunnen daar tijdens de overgang meer last hebben. Zo ervaren deze vrouwen vaker gevoelige borsten, stemmingswisselingen en hoofdpijn. Bij vrouwen met PreMenstrual Dysphoric Disorder (PMDD) wordt ook mentale gezondheid vaker op de proef gesteld met mogelijk meer depressieve gevoelens, extremere agressie en soms suïcidale gedachten. Deze klachten kunnen versterken in de overgang.
Etniciteit
Uit enkele Amerikaanse onderzoeken blijkt dat het verloop, de duur en de ernst van de overgang ook per etniciteit kan verschillen. Er wordt gesteld dat de overgang vaak op vroegere leeftijd begint bij vrouwen van kleur dan bij witte vrouwen en dat de klachten langer kunnen duren bij vrouwen van kleur.
De norm
Omdat witte vrouwen in onderzoeken over de overgang vaak de norm zijn, is er relatief weinig bekend over de manier waarop overgangsklachten zich bij verschillende vrouwen uiten. Hier is meer onderzoek voor nodig! Maar door open te zijn over de overgang en jezelf zo goed mogelijk te informeren, kun je je beter door deze periode heen navigeren en de steun vragen en krijgen die je nodig hebt.
- Van de Sande & Kooij (2024). Bloedirritant!
- Libelle. (2023). Lijd je aan PMS, AD(H)D, autisme of depressies? Dan heb je wellicht meer last van de overgang
- The New York Times. (2023). How Menopause Affects Women of Color
