Series over relaties en seks: van glamorous naar realistisch

Onze collega Eva raakte vorig jaar verslingerd aan de nieuwe serie ANNE+. Nu het tweede seizoen gestart is – en ze dus weer flink kan bingewatchen – denkt ze terug aan de vorige serie die ze in korte tijd verslond: Sex and the City. Achteraf gezien miste ze in dit programma wat in ANNE+ juist centraal staat: representatie, realiteit en herkenbaarheid.

Geschreven door: Eva Dieteren

Spoiler alert: dit artikel bevat informatie over het eerste seizoen van ANNE+

Ik was 15 toen ik voor het eerst een aflevering van Sex and the City zag. Binnen een maand had ik alle zes seizoenen verslonden en beschouwde ik Carrie, Miranda, Samantha en Charlotte als mijn vier nieuwe, beste vriendinnen. Het was een hele openbaring: vier carrièrevrouwen in New York die iedere aflevering nieuwe avonturen beleefden op het gebied van relaties en seks.

Inmiddels ben ik 22 en is mijn leven alles behalve Sex and the City-waardig. Hoe glamorous de serie ook was, er werd altijd een eenzijdig beeld getoond van relaties en seks waarin ik me niet kon herkennen. Iedere aflevering bestond ongeveer uit hetzelfde: Carrie had gedoe met een ex (een witte man), Miranda en Charlotte hadden de ene na de andere rare date (met een witte man) en Samantha had gewoon heel veel seks (met witte mannen). Als er dan eens in een aflevering aandacht werd besteed aan diversiteit, gebeurde dat – achteraf gezien – vaak op een gekke manier. Zo was er een aflevering waar Samantha aan haar vriendinnen vertelde dat ze een relatie had met een vrouw. De relatie werd neergezet als een van Samantha’s gekke fases die alleen maar goed was voor het komische gehalte van de serie. Ook kon Carrie er niet aan wennen dat een van haar jongere lovers biseksueel was: wat een gekke toestand was dat toch, hoe werkt dat dan precies?

Van New York naar Amsterdam: ANNE+

Het was daarom ook een hele openbaring toen ik vorig jaar de eerste aflevering van ANNE+ op YouTube zag. Deze Nederlandse serie gaat over Anne, een lesbische student in Amsterdam, die in iedere aflevering terugkijkt op een van haar relaties en hoe die haar heeft gevormd. Net als bij Sex and the City spelen relaties dus een kernrol in de serie, maar worden ze op een hele andere manier gepresenteerd: realistisch, ongemakkelijk en mogelijk in alle vormen. Het bijzondere aan ANNE+ is de zichtbaarheid die de serie biedt aan LHBTI relaties – en aan fluïditeit van zowel seksualiteit als relaties – zonder seksuele oriëntatie te problematiseren of in het middelpunt te stellen. Positieve representatie, dus representatie die niet alleen de negatieve kanten van seksualiteit belicht, staat centraal.

In elke aflevering en relatie zitten voor de kijker herkenningspunten. Zo voelde ik het ongemak toen Anne een ex waar ze stapelgek op was en een blauwtje bij had gelopen tegenkwam op een dating app. Ook was ik net zo verdrietig als Anne toen zij en haar jeugdliefde Lily uit elkaar groeiden en besloten om een einde te maken aan hun relatie. Maar de serie draait niet alleen om relaties, ook de uitdagingen waar Anne tegenaan loopt in het ‘volwassen leven’ zijn realistisch en herkenbaar. Zo lijdt ze in een van de afleveringen aan een klassieke millennial-crisis: “Ik bedoel, heel leuk hoor, zelfstandig worden. Afstuderen, relaties hebben. Maar ik weet gewoon nog steeds niet echt wat ik nou aan het doen ben.”

Meer diversiteit in het televisielandschap

Een van de belangrijke drijfveren voor het creëren van ANNE+ is het tekort aan lesbische rolmodellen, zowel in Nederland als wereldwijd. En hoewel de representatie van LHBTI+ personen vooruitgang lijkt te boeken met series zoals Sex Education en Pose, blijkt uit onderzoek dat nog steeds slechts 10% van de vaste personages in grote Amerikaanse televisieprogramma’s – tegenover 20% van de Amerikaanse bevolking tussen de 18 en 34 jaar – zich identificeert als LHBTI+ of queer. Nederland loopt wat dit betreft ook achter volgens een onderzoek van de Volkskrant uit 2017, waarin wordt vastgesteld dat 94% van de personages in de 50 best bekeken Nederlandse series van de afgelopen 5 jaar hetero is. Dit komt dus neer op 6% LHBTI+ personages, tegenover naar schatting tenminste 9% van de Nederlandse bevolking. (De schattingen lopen in Nederland nogal uiteen.)

“Want dat had mij heel veel goed kunnen doen voor mijn zelfbeeld: om te zien hoe vrouwen ook struggelen bij het daten met andere vrouwen.”

ANNE+ is daarmee een mooie stap in de goede richting op het gebied van meer diversiteit in het Nederlandse televisielandschap. Representatie en diverse verhalen spelen een grote rol in het doorbreken van stereotypen en het verbreden van onze beelden rondom seks, gender en seksuele oriëntatie. Daarom zijn ze van groot belang. Bovendien betekent het ontzettend veel om jezelf in een personage te herkennen. Zo vertelde Suzanne Mensen in onze podcast #ToenIkMijZag over ANNE+: “Het fijne aan die serie is, het is gewoon een gegeven dat ze lesbisch is. En verder is het een serie over een meid die vrijgezel is en date. [..] En daar herken ik mij heel erg in, ondanks dat ik een stukje ouder ben, en baal ik ervan dat ik deze serie niet eerder heb gehad. Want dat had mij heel veel goed kunnen doen voor mijn zelfbeeld om te zien hoe dat vrouwen ook struggelen om te daten met andere vrouwen.”

Een wereld van verschil?

Hoewel duidelijk is dat Sex and the City en ANNE+ twee totaal verschillende series zijn, wordt door ze naast elkaar te houden wel duidelijk welke vooruitgang inmiddels geboekt is op het gebied van diversiteit en representatie en hopen we dat deze verandering doorzet in nieuwe Nederlandse series. Want helaas zijn series zoals ANNE+ nog altijd een uitzondering, zowel in het televisieaanbod van Nederland als wereldwijd. ANNE+ is een verademing voor iedereen die, net zoals ik, naar films en series kijkt en baalt dat wat ze op het scherm zien zo ver van hun werkelijkheid staat. Gelukkig is er van ANNE+ nu eindelijk een tweede seizoen. Ik kan niet wachten om het helemaal te verslinden.