Reclame Code Commissie: radiospot tegen Transgenderwet nodeloos kwetsend

Update 8 juni 2023: Inmiddels heeft er een Hoger Beroep plaatsgevonden in deze zaak. Daarin oordeelt het college dat de radiospot niet in strijd is met artikel 4 van de Nederlandse Reclame Code, en dus niet nodeloos kwetsend is. Daarentegen is de spot in strijd bevonden met artikel 5 van de code: de commercial verspreid onjuiste informatie. Hier lees je meer over de uitspraak in het Hoger Beroep.

De Reclame Code Commissie heeft geoordeeld dat de reclame waarin een moeder zich hard uitsprak tegen de Transgenderwet, nodeloos kwetsend is. De radiospot was begin februari te horen bij de publieke omroep. WOMEN Inc. en Transgender Netwerk Nederland dienden een klacht in en zijn blij met de uitspraak.

In de week van 6 februari was op de radio te horen: “Mijn dochter kan zich registreren als man, onze zoon als vrouw. Dit kan zelfs onder de zestien jaar. Geslacht is toch geen keuze!” Er kwamen over deze radiospot meer dan 220 klachten binnen bij de Reclame Code Commissie, waaronder één van WOMEN Inc. en Transgender Netwerk Nederland. Wij dienden de klacht onder andere in omdat de radiospot de genderidentiteit van kinderen ridiculiseert en daarbij bijdraagt aan een negatief, stigmatiserend klimaat voor transgender personen.

Een belangrijk deel van de klacht die de belangenorganisaties indienden bij de Reclame Code Commissie is maandag 3 april grondig verklaard, met een duidelijke boodschap: de radiospot is nodeloos kwetsend. De Reclame Code Commissie zegt hierover: “Door de bewoordingen “als moeder”, “mijn dochter” en “mijn zoon”, wordt in de radiocommercial duidelijk de suggestie gewekt dat het gaat om een moeder die spreekt over haar eigen kind, waarbij geldt dat het gaat over een kwetsbare groep mensen, namelijk over (jonge) transgenders. Het is daarbij weliswaar duidelijk dat de vrouw haar eigen mening geeft, zij doet dit echter op een toon die niet anders kan worden samengevat dan spottend, verontwaardigd, neerbuigend en afwijzend.” Ook stelt de Commissie: “Dat het volgens de adverteerder niet de intentie was nodeloos kwetsend te adverteren, neemt niet weg dat de reclame in zijn totaliteit bezien […] naar de huidige maatschappelijke opvattingen, door de Commissie als nodeloos kwetsend voor (jonge) transgenders wordt beoordeeld.”

De uitspraak van de Reclame Code Commissie komt in een tijd waarin schrikbeelden over trans personen veelvuldig te horen en te zien zijn in de media. WOMEN Inc. en Transgender Netwerk zijn van mening dat het oordeel van de Commissie juist in deze tijd het belang van eerlijke en zorgvuldige berichtgeving laat zien.

De Reclame Code Commissie adviseert in de toekomst niet op dergelijke wijze te adverteren. Andere onderdelen van de klacht zijn niet grondig verklaard. De makers van de radiospot hebben twee weken om in hoger beroep te gaan.

Jannet Vaessen, directeur-bestuurder WOMEN Inc.: “Wij strijden al jaren voor representatieve media waar iedereen zich in kan herkennen. De media bepalen namelijk voor een groot deel hoe we onszelf en elkaar zien. Dat de Reclame Code Commissie hier een grens trekt is een belangrijke en noodzakelijke stap op weg naar media voor iedereen, ongeacht gender of sekse.”

Remke Verdegem, voorzitter Transgender Netwerk: “Op de radio horen dat jij niet in orde zou zijn doet pijn, bovendien kunnen mensen uit je omgeving denken: het is oké om spottend, neerbuigend en afwijzend op iemands transgender-zijn te reageren. Daarom is het belangrijk dat de Reclame Code Commissie nu duidelijk stelt dat dit niet oké is en dat het radiospotje nodeloos kwetsend was. Een broodnodige boodschap in een tijd waarin genderdiverse mensen in publieke uitingen vaker onderwerp van spot zijn.”