(On)Gehoord: Hillary

“Laat je horen!” is sinds onze oprichting één van de motto’s van WOMEN Inc. Omdat we geloven in de kracht van unieke stemmen en verhalen. Gelukkig worden die verhalen dikwijls omgezet in mooie films, boeken, series, liedjes, kunstexposities en andere vormen. Maar worden ze dan ook gehoord? In de rubriek (On)Gehoord zet de redactie van WOMEN Inc. elke maand een boek, film of ander object in de schijnwerpers, waarvan wij vinden dat je die niet mag missen. Deze maand bekeek collega Eva de nieuwe documentairereeks Hillary, over het leven en de politieke carrière van Hillary Rodham Clinton.

Geschreven door: Eva Dieteren

Op 8 november 2016 zat ik de hele avond aan de buis gekluisterd. Het was de nacht des oordeels: die avond zou er een nieuwe president van de Verenigde Staten worden verkozen. Hillary Clinton versus Donald Trump. De uitslag zou pas om 6 uur ‘s ochtends Nederlandse tijd bekend worden, dus ik sprak hoopvol met mijn huisgenoot af dat ze me wakker zou maken als Clinton president was. Met een gerust hart wierp ik nog een laatste blik op Clinton’s autobiografie in mijn boekenkast, voordat ik in bed ging liggen. ‘Morgen is Hillary Clinton de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten’, dacht ik terwijl ik langzaam weg droomde. Toen mijn wekker me wakker maakte, keek ik met verbazing op mijn telefoon. Het ondenkbare was gebeurd: Donald Trump was verkozen tot de 45ste president van de Verenigde Staten.

We zijn nu bijna vier jaar verder: de volgende Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn alweer in volle gang en er zijn inmiddels geen vrouwen meer over in de race. Het perfecte moment dus om de nieuwe documentaireserie Hillary, over het politieke leven van Hillary Rodham Clinton, uit te brengen. De documentaire bestaat uit vier afleveringen die op chronologische wijze twee verhalen vertellen: Clinton’s leven voor en tijdens de presidentsverkiezingen van 2016. Verschillende belangrijke figuren in haar leven worden geïnterviewd, waaronder haar campagneteam, jeugdvriendinnen, haar man Bill Clinton en natuurlijk Hillary Rodham Clinton zelf. Het is een documentaire – geregisseerd door Nanette Burnstein – die controverse niet uit de weg gaat en een intiem kijkje biedt in het leven van één van de meest geliefde en tegelijkertijd meest gehate politieke figuren in de Verenigde Staten.

Hillary Rodham

Tijdens het kijken van de eerste aflevering – die vooral over Hillary’s jeugd en studententijd gaat – merkte ik al snel een gevoel van schaamte. Ik had haar eigenlijk (met name voor de presidentsverkiezingen van 2016) altijd in de eerste plaats gezien als Bill Clinton’s vrouw. Ik kwam erachter dat ik vrij weinig wist over haar indrukwekkende carrière en haar activisme, die ze al achter de rug had nog voordat ze Bill überhaupt had ontmoet. Zo verwierf ze bekendheid toen haar afstudeerspeech – waarin ze sprak over het belang van de studentenprotesten – werd opgepikt door regionale kranten en ze dat jaar door Life Magazine werd benoemd als ‘één van drie studenten die namens hun generatie spraken’. Ook had ze een zeer succesvolle juridische carrière, waarin ze onderdeel was van het onderzoeksteam rondom de afzettingsprocedure van president Richard Nixon. Bovendien was ze destijds al een feministisch icoon, met name door de belangrijke woorden die ze sprak tijdens het VN-vrouwencongres in 1995: “Women’s rights are human rights.” Een slogan die hierdoor gepopulariseerd werd en tot op heden veel gebruikt wordt in de vrouwenbeweging.

Dubbele standaard

Hoewel de documentaire zich focust op het leven van Hillary Clinton, behandelt het ook grote maatschappelijke kwesties zoals de positie van vrouwen binnen de politiek. Gedurende haar hele politieke carrière heeft Hillary te maken gehad met een dubbele standaard. Ze werd gezien als te emotioneel of te kil, ze was te radicaal of te gematigd. Ze moest lenzen nemen in plaats van een bril, wat vaker lachen en toch echt iets aan dat kapsel doen. En dit ondanks haar populariteit bij velen. Hillary benoemt dit zelf ook meerdere malen tijdens de documentaire en zegt hierover: “Iemand vroeg me eens wat ik op mijn grafsteen wilde, en ik zei: Ze was niet zo goed of zo slecht als mensen zeggen.”

“Als vrouwen horen we altijd dat we ‘te dit’ of ‘te dat’ zijn.”

Hillary Clinton is hierin geen uitzondering, maar een voorbeeld van hoe vrouwen in de politiek vaak op een stereotype manier worden neergezet. Amerikaanse politici zoals Nancy Pelosi en Alexandria Ocasio-Cortez hebben ook meerdere malen hun eigen ervaringen met negatieve stereotyperingen gedeeld. Zo werd Pelosi door Fox News ‘The Wicked Witch of the West’ genoemd en kreeg ze tijdens verkiezingen regelmatig de vraag hoe ze een politieke carrière kon combineren met haar moederschap. En Ocasio-Cortez heeft zich meerdere malen moeten verdedigen de kleding die ze droeg tijdens interviews, waarvan critici zeiden dat ze ‘te luxe’ waren voor de politicus. Amerikaanse politicus Debbie Stabenow verwoordt het in de documentaire prachtig: “Als vrouwen hebben we veel gemeen. We horen altijd dat we ‘te dit’ of ‘te dat’ zijn.”

Hillary Clinton’s moeizame relatie met de pers wordt in alle afleveringen uitgebreid besproken. Voordat ik aan de documentaire begon was ik bang dat het controverse uit de weg zou gaan en met name Hillary Clinton heel erg zou verheerlijken (omdat ze er zelf ook aan mee heeft gewerkt). Ik was daarom ook erg verrast dat verschillende mediaschandalen – zoals de Lewinsky-affaire en het e-mailschandaal – uitgebreid aan bod kwamen. Het feit dat deze pijnlijke momenten juist uitgelicht werden geeft de documentaire een persoonlijk gevoel: het gaat niet alleen om Hillary Clinton als politiek figuur, maar ook als persoon. Ze spreekt zelf ook over hoe ze die moeilijke tijden heeft ervaren en hoe dit haar gevormd heeft: “Ik voelde me verplicht om door te gaan en me er niet onder te laten krijgen.”

Year of the Woman

Helaas is het einde van de documentaire geen verrassing en eindigt het avontuur op 9 november 2016 als Donald Trump verkozen wordt tot de 45e president van de Verenigde Staten. Maar de verbazing en het verdriet van die dag – die ik en vele anderen op dat moment voelde – heeft zich omgevormd tot verzet en een beweging: de Women’s March. Miljoenen mensen zijn sindsdien in de Verenigde Staten en wereldwijd de straat op gegaan om te demonstreren voor vrouwenrechten. In 2018 volgde een politieke overwinning in Amerika toen een recordaantal vrouwen meedeed aan de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden. Niet eerder werden zoveel vrouwen verkozen: 103 vrouwen namen plaats in het Huis van Afgevaardigden en het jaar 2008 werd bekroond tot ‘Year of the Woman’.

Ondanks het verlies van 2016, laat de documentaire zien dat Clinton alles behalve een verliezer is. Hillary Rodham Clinton is een politiek icoon en een boegbeeld voor de strijd voor vrouwenrechten en politieke representatie. De eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten laat dan misschien nog op zich wachten, maar Hillary Clinton heeft de weg vrijgemaakt voor volgende generaties.