Delen
5 juli 2019 • 3 minuten lezen
(On)Gehoord: Fonkelend van Woede
Laat je horen!” is sinds onze oprichting één van de motto’s van WOMEN Inc. Omdat we geloven in de kracht van unieke stemmen en verhalen. Gelukkig worden die verhalen dikwijls omgezet in mooie films, boeken, series, liedjes, kunstexposities en andere vormen. Maar worden ze dan ook gehoord?
In de rubriek (On)Gehoord zet de redactie van WOMEN Inc. elke maand een boek, film of ander object in de schijnwerpers, waarvan wij vinden dat je die niet mag missen. Deze maand: Fonkelend van Woede van Soraya Chemaly.
Geschreven door: Sander Heithuis
“Als we vrolijk kijken, moet het zijn omdat we dat zelf willen”. Dit is zomaar een zin uit het boek van Soraya Chemaly die je onthoudt en die je kunt gebruiken wanneer je omgeving je weer eens vertelt dat je “meer moet lachen”, of dat je “zo boos kijkt”. Het boek staat vol met dit soort cadeautjes aan boze vrouwen. “Boos zijn is de uitdrukking van hoop” is er nog zo’n een.
“Boosheid stelt ons in staat om de wereld te veranderen en terug te vechten.”
Fonkelend van Woede is de Nederlandse vertaling van Rage Becomes Her, geschreven door de Amerikaanse schrijver en activist Soraya Chemaly. Het boek is uitgebracht in een politiek klimaat waarin veel aandacht is voor de woede van vrouwen, met name in Amerika. Chemaly refereert bijvoorbeeld aan de Women’s Marches die wereldwijd gehouden worden na de verkiezing van Donald Trump. Nog nooit kwamen zoveel vrouwen bij elkaar om zich uit te spreken voor vrouwenrechten. “Dit is een tijdperk waarin vrouwen boos zijn en lawaai willen maken. Dat is geen luxe, maar een noodzaak.” Oftewel: boze vrouwen worden (gelukkig) zichtbaarder. Nu moet ons denken nog dusdanig veranderen dat we met hun boosheid daadwerkelijk wat gaan doen.
“Ons denken moet dusdanig veranderen dat met haar boosheid wat wordt gedaan.”
Voordat Chemaly uitlegt hoe deze verandering mogelijk is en hoe je als vrouw je boosheid productief kunt inzetten verklaart ze – stukje voor stukje, alsof ze een puzzel in elkaar legt – in welke situaties de woede van vrouwen wordt gevoed. Op de werkvloer, waar vrouwen minder betaald krijgen dan mannen. Op straat, waar vrouwen nagefloten worden. In het ziekenhuis, waar de pijn van vrouwen niet serieus wordt genomen. In het huishouden, waar het zorgen automatisch op de schouders van vrouwen terechtkomt. In de media, waar vrouwen niet als expert aan het woord komen.
Wanneer deze puzzel eenmaal in elkaar ligt, kunnen we bijna niets anders dan fonkelen van woede. “Gebruik deze woede”, schrijft Chemaly, al is dat niet zonder risico’s. Een risico is dat vrouwen boosheid (onbewust) omzetten in verdriet en machteloosheid, omdat dit emoties zijn die we wél accepteren van vrouwen. Hierover zegt Chemaly: “Wanneer we boosheid verdriet noemen, erkennen we vaak niet wat er mis is. (…) Verdriet als emotie gaat gepaard met acceptatie. Boosheid stelt ons juist in staat om de wereld te veranderen en terug te vechten.” Verdriet en boosheid zijn dus twee verschillende dingen en moeten we volgens Chemaly daarom niet door elkaar halen. Verdriet staat gelijk aan overgave, terwijl woede gelijk staat aan verandering.
“Verdriet staat gelijk aan overgave, terwijl woede gelijk staat aan verandering.”
Een ander risico dat zich voordoet wanneer een vrouw haar woede uit, is dat de discussie zich verplaatst van de inhoud naar de toon. Hiervoor gebruikt Chemaly de Engelse term tone policing, in het Nederlands vertaald naar ‘toonpolitiek’. De term houdt in dat men de inhoud kan omzeilen wanneer men kritiek levert op de toon waarop iets gezegd wordt. Met andere woorden: wanneer mensen vrouwen aanspreken op hun ‘agressieve houding’, hoeft er niet naar ze geluisterd te worden.
“Wanneer kritiek geleverd wordt op de toon waarop iets gezegd wordt, kan men de inhoud omzeilen.”
Er is gelukkig ook positief nieuws. We hebben een momentum te pakken als het gaat om de boosheid van vrouwen. “Als er ooit een moment was om te besluiten jezelf niet langer het zwijgen op te leggen, om je boosheid in gezondere banen te leiden en gezondere keuzes te maken, dan is het nu.” Chemaly geeft enkele tips om ‘bekwamer en gezonder boos’ te worden: vertrouw andere vrouwen (en hun woede) en durf je ongeliefd te maken. Maar als we daadwerkelijk wat teweeg willen brengen en de woede van vrouwen productief willen inzetten voor positieve verandering in de wereld, zal de manier waarop we naar vrouwen en woede kijken moeten veranderen. Daarvoor 3is onze kennis over het thema belangrijk, en het lezen van Fonkelend van Woede een heel goed idee.