Joris Luyendijk: Ronddraaien in eigen niche maakt blind

Diversiteit is geen vakje dat je aanvinkt; het is uw beste kans om als ondernemer deze disruptieve jaren te overleven, meent Joris Luyendijk.   Dit artikel verscheen op de website van FD.nl.   Het laatste wat je wilt als baas van een bedrijf in deze Week van de Werkstress is nog meer kritiek en dus stress. Maar we kunnen er niet omheen: wat betreft diversiteit en inclusiviteit is Nederland een ontwikkelingsland met aan de leiding een man die met droge ogen beweert dat hij als premier heus meer vrouwelijke ministers had gewild maar er zaten onder die enkele miljoenen volwassen vrouwen gewoon niet genoeg geschikte kandidaten.   Een ontwikkelingsland waar de top van het bedrijfsleven, politiek en media nog altijd oogverblindend wit en in overgrote meerderheid man is. 'Ik dacht, ik ga in het progressieve Nederland wonen,' vertelde laatst een anonieme hoge diplomaat die sinds een paar maanden in ons land is gestationeerd, 'maar je wil niet weten hoeveel bijeenkomsten ik al heb gehad in dit land met alleen maar mannen. Dat komt bij ons echt niet meer voor.'

Moreel appel

Laten we dat beroep op het algemeen belang maar vergeten. Aan vrome woorden heeft niemand wat

Hoe verander je dit? Welaan, we hebben de stok, de wortel en het hogere morele appel. Als dat laatste zou helpen (minderheden discrimineren is niet rechtvaardig) had het inmiddels wel gewerkt dus laten we dat beroep op het algemeen belang maar vergeten. Aan vrome woorden heeft niemand wat, net zo min als aan die gang op de kantoren van veel multinationals waarop dit soort ‘moetjes’ bijeen worden gedreven: eerste deur links innovatie, tweede deur corporate social responsibility, derde deur inclusie en diversiteit. Bij het ministerie van Buitenlandse Zaken heet deze gang naar verluidt ‘The boulevard of broken dreams’, waar uitgerangeerde diplomaten die afgevallen zijn voor het ‘echte’ werk, nu dus maar duurzaamheid ‘doen’. Of ‘de positie van de vrouw.’

Blijven over angst, ofwel de stok, en hebzucht, ofwel de wortel. De wortel is simpel en bekend: inclusieve organisaties die hoog scoren op de balans tussen werk en privé, presteren aanzienlijk beter: minder ziekteverzuim, hogere omzet en behoud van talentvolle werknemers. Wisten al die gestreste bazen van bedrijven allang natuurlijk, maar ook dit inzicht helpt kennelijk niet.

Blijft over de stok, en dan heb ik het niet over ‘naming and shaming’ want ook daar is men niet bang (genoeg) voor. Evenmin heb ik het over quota want daarover zal mannelijk Nederland in ontkenning blijven totdat die quota er opeens daadwerkelijk zijn. Nee, ik heb het over goed ondernemerschap.

Dit zijn uiterst turbulente tijden. Het machtigste land ter wereld wordt nu bestuurd door iemand die helemaal niets op heeft met de rechtstaat en van wie hoogst onduidelijk is of hij een verkiezingsuitslag zal accepteren waarin hij zelf niet de winnaar is. Intussen stemmen record aantallen kiezers in Europa op partijen die enkel op een vijand kunnen inhakken maar niets constructiefs te brengen hebben. De technologie gaat zo hard dat ons hele idee van ‘verandering’ zelf aan het veranderen is. Dan is er nog de ecologische destructie met allerlei onvermoede neveneffecten.

Blunder

Diversiteit betekent veel meer ogen en oren hebben op veel meer plekken

Mijn punt hier: wanneer een organisatie leidinggevenden geheel betrekt uit een kleine demografische niche (in de media bijvoorbeeld blanke, seculiere, in de Randstad wonende mannen uit de hoogopgeleide middenklasse) dan is zo’n organisatie grotendeels blind voor wat er allemaal gebeurt buiten de eigen niche.

Diversiteit echter betekent veel meer ogen en oren hebben op veel meer plekken, en zo minder risico lopen op blindheid of group think. Neem ABN Amro dat anderhalf jaar geleden het salaris van de raad van bestuur enorm omhoog gooide. Oprecht verbaasd waren ze over de explosie van woede in de maatschappij. Terwijl die woede toch heel breed leeft. Enige verklaring: het kader bij ABN kwam kennelijk niet buiten de eigen demografische niche waarin die woede kennelijk niet leefde. Bij een meer diverse raad van bestuur en van commissarissen was deze blunder niet gemaakt.

Met andere woorden: inclusiviteit en diversiteit zijn geen vakjes die je aan vinkt. Ze zijn je beste kans als ondernemer om de komende, zeer disruptieve jaren überhaupt te overleven.

Joris Luyendijk is journalist en auteur van onder andere 'Dit kan niet waar zijn'. Hij kijkt als antropoloog naar organisaties. Donderdag 16 november geeft hij in het kader van de Week van de Werkstress een lezing bij het 'inspiratieontbijt'  over inclusief werkgeverschap van netwerkorganisatie WOMEN Inc.

(Bron: Financieel Dagblad, illustratie: Hein de Kort)