Emancipatiebeleid mist vooral ambitie

Door Saskia de Hoog

Elke twee jaar publiceren het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de Emancipatiemonitor. Een belangrijk ijkpunt om te kijken hoe het met de emancipatie in Nederland gaat. Helaas luidt de conclusie: die staat behoorlijk stil. Zo is slechts 54 procent van de vrouwen economisch zelfstandig en blijft er ondanks een lichte daling sprake van flinke inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen. En al is het percentage mannen dat ouderschapsverlof opneemt in de afgelopen tien jaar verdubbeld, het bedraagt maar een magere 11 procent. Vooruitgang dus, maar geen reden om de vlag uit te hangen.

In de berichtgeving over de Emancipatiemonitor lag de focus deze week dikwijls op de rol van de vader (nrc.checkt, 14 december; Volkskrant, 13 december). Een belangrijke invalshoek, want een goede verdeling tussen man en vrouw op het gebied van werk en zorg is cruciaal om de emancipatie verder te helpen. De bereidheid om deze taken beter te verdelen, is er grotendeels al. De helft van mannen en vrouwen streeft een gelijke verdeling werk en zorg na. En uit onderzoek van WOMEN Inc. blijkt dat 60 procent van de vaders met jonge kinderen liever meer tijd wil besteden aan de zorg voor hun kind mits praktische zaken en kosten geen rol spelen.

Keurslijf
En daar ligt het grote probleem: de voorzieningen ontbreken simpelweg. De Sociaal Economische Raad gaf in een recent advies al aan dat de bestaande overheidsregelingen vooral zijn gericht op de traditionele werknemer en nauwelijks aansluiten bij de behoeften van het groeiende aantal gezinnen dat hun taken eerlijker wenst te verdelen. Zo worden we vanuit Den Haag nog altijd in een archaïsch keurslijf geperst: een gezin van ‘anderhalfverdieners’, waarbij de man voor het geld zorgt en de vrouw voor de kinderen.

Om daar structureel verandering in te brengen, is vooral veel meer ambitie vanuit de overheid nodig. Bijvoorbeeld op het gebied van vaderschapsverlof, waar Nederland al jarenlang onderaan landenlijstjes bungelt met slechts twee betaalde verlofdagen. Ter vergelijking: in Slovenië krijgen vaders negentig dagen betaald verlof. En in Litouwen ligt de som op 30 dagen. Inmiddels is er met veel moeite een schamele verhoging voorgesteld: van twee naar vijf dagen. Het is overigens maar de vraag of deze verhoging er gaat komen, aangezien de Raad van State er negatief over heeft geadviseerd. Het wetsvoorstel levert in verhouding te weinig op, zo was het oordeel.

Slechtste meisje van de klas
Ook een blik op de zogenoemde Glass Ceiling Index van The Economist stemt droevig. Het toonaangevende Britse weekblad keek eerder dit jaar naar zaken als inkomensverschillen, het percentage vrouwen in topfuncties en de kosten van kinderopvang. Van de 29 onderzochte landen staat Nederland op een 23ste plek, onder het OESO-gemiddelde. En of dit nu aan een gebrek aan ambitie of politieke onwil te wijten is: het is triest dat we op dit gebied lijken te berusten in onze positie als één van de slechtste meisjes van de klas. Zeker als je beseft dat Nederland op het gebied van emancipatie ooit voorloper was.

Zonder een meer ambitieuze langetermijnvisie vanuit Den Haag blijft het aanmodderen. Want hoezeer je mensen ook richting een zelfredzame participatiemaatschappij probeert te bewegen, hoeveel keukentafelgesprekken er ook worden gevoerd: er zijn centraal gestuurde maatregelen nodig om de emancipatie echt aan te jagen. En dus een overheid die niet alleen op de winkel let, maar ook op het personeel.

Saskia de Hoog is Programma- en Onderzoekscoördinator bij WOMEN Inc.

Anderen vrouwen bekeken ook:
» Over nieuwe verdeling zorg en werk.