Drie vragen aan cardioloog Janneke Wittekoek over hart- en vaatziekten bij vrouwen

WOMEN Inc. werkt samen met diverse experts om gendersensitieve gezondheidszorg onder de aandacht te brengen. Dr. Janneke Wittekoek is cardioloog en directeur van de HeartLife Klinieken. Ze heeft zich gespecialiseerd in hartproblemen bij vrouwen en zet zich al enkele jaren in voor de erkenning van man-vrouwverschillen in hart- en vaatziekten. Hoe werd zij ooit gegrepen door hartgerelateerde genderverschillen en welke tip heeft zij voor vrouwen?

Wanneer realiseerde jij je voor het eerst dat er grote gezondheidsverschillen bestaan tussen mannen en vrouwen en dat de gezondheidszorg deze onvoldoende (h)erkent?

“Tijdens mijn opleiding tot cardioloog in het Amsterdam Medisch Centrum. Dat was ongeveer vijftien jaar geleden. Ik was toen als assistent geïntrigeerd door het feit dat er veel vrouwen op de eerste harthulp binnenkwamen, die zonder een goede diagnose weer werden weggestuurd. Zij kwamen binnen met serieuze klachten – zoals pijn op de borst – maar cardiologisch gezien konden we niks bij ze aantonen. Iedereen zuchtte en steunde als er weer zo’n vrouw werd binnengebracht. De onbegrepen klachten werden in de literatuur destijds omschreven als ‘syndroom X’, en van deze onbekende hartproblemen heb ik mijn werk gemaakt. Uiteindelijk is uit wetenschappelijk onderzoek gebleken dat aderverkalking bij mannen en vrouwen anders kan verlopen. Hierdoor hebben vrouwen soms last van andere symptomen bij hart- en vaatziekten. Sindsdien komen steeds meer man-vrouwverschillen uit onderzoek naar voren en is mijn fascinatie compleet: ik ben in de ban van het vrouwenhart."

Kan jij vanuit jouw specialisme een concreet voorbeeld noemen waar we beter het verschil in moeten maken?

“Bij vrouwen is het heel belangrijk om te kijken naar de vrouwspecifieke risicofactoren op hartproblemen. De behandelrichtlijnen die er nu zijn, zijn wat mij en het hele vrouwcardiologische veld betreft, te mild voor vrouwen. Kijk je naar het cholesterolniveau of de bloeddruk van een patiënt, dan moeten er bij lagere waardes al alarmbellen gaan rinkelen bij vrouwen. Komt een vrouw van 50 nu bij ons met een bloeddruk van 160/90 en een cholesterolniveau van 8 (i.p.v. 5), dan wordt ze volgens de richtlijnen niet behandeld en gewoon naar huis gestuurd. Terwijl deze eerste klachten al wijzen op irritatie van de bloedvaten en later problemen kunnen opleveren. Dat is te gek voor woorden."

"Met een groep cardiologen willen we de richtlijnen aanpassen en de risicofactoren voor vrouwen beter in kaart brengen, maar dit gaat langzaam. Daarom probeer ik ook mensen zelf, bijvoorbeeld via mijn boek Het Vrouwenhart, bewust te maken van de risico’s op hartproblemen. Je hartgezondheid begint immers bij jezelf.”

Wat kunnen vrouwen en mannen zelf doen om bij te dragen aan een gendersensitieve gezondheidszorg?

“Allereerst zeg ik: ‘ken je getallen’. Mensen moeten op de hoogte zijn van hun cholesterolwaarden en bloeddruk, om inzicht te krijgen in hun hartgezondheid. Daarbij moeten patiënten mondiger worden en bij hun eigen arts of zorgprofessional vragen om ‘personalized medicine’. Weet dat behandelprotocollen breed zijn geformuleerd en niet speciaal gericht zijn op jou als patiënt. Vraag daarom aan de arts om rekening te houden met m/v-verschillen, en met factoren die een invloed kunnen hebben op jouw stressniveau, zoals je slaappatroon of work-life balans. Oftewel, benader het hart holistisch.”