Hoe overleef ik de feestdagen? Loonkloof editie

Hoera, de feestdagen staan weer voor de deur! Voor de meeste mensen is dit dé tijd om heel veel te eten en gezellig samen te zijn met familie en vrienden. Nou ja, gezellig? Een hele avond met z’n allen aan één eettafel, dat kan natuurlijk niet lang goed gaan. Vooral wanneer de gesprekken politieker van aard worden. Als je zoals wij bij WOMEN Inc. je opvattingen over gendergelijkheid niet onder stoelen of banken steekt, is de kans groot dat je wordt geconfronteerd met familieleden die het allemaal beter weten dan jij. Wij helpen je de feestdagen door en geven je alvast antwoord op de meest gestelde vragen en veelgehoorde opmerkingen!

Geschreven door: Iris Brandts

Hoe de discussie precies begint is vaak onduidelijk: misschien was het een seksistische opmerking, iets over vrouwen die thuishoren in de keuken. Het kan je vervelende oom zijn, of het vriendje van je zusje, die vindt dat in Nederland mannen en vrouwen gewoon gelijk zijn, en dat je vooral niet zo moet zeuren. Dit is natuurlijk hét moment om aan te dragen dat vrouwen in Nederland – om maar even iets te noemen – nog steeds 15,5% minder verdienen dan mannen (wat neerkomt op gemiddeld €300.000,- in een werkend leven van een vrouw!)

“Vrouwen hebben de loonkloof aan zichzelf te danken”

“Vrouwen en mannen zijn in Nederland gelijk, dus die loonkloof moet dan wel de schuld zijn van vrouwen zelf” aldus je oom. “Als vrouwen net zo veel willen verdienen als mannen moeten ze eens harder gaan werken, en vooral ook eens stoppen met dat parttime werken.”

Weet die oom wel dat vrouwen in Nederland nog altijd 1,5 keer zoveel onbetaalde zorgtaken verrichten als mannen? Bijvoorbeeld huishoudelijke taken, boodschappen doen, zorg voor kinderen of mantelzorg. Veel vrouwen zouden juist graag meer willen werken (2/3e van de mensen in een deeltijdfunctie die meer uren zou willen maken, is vrouw) maar doen dit niet door hun zorgtaken. Bovendien heerst in Nederland nog altijd het ouderwetse idee dat een vrouw voor de kinderen moet zorgen en de man het geld binnen moet halen. Dat zie je ook terug in het korte betaalde partnerverlof van twee dagen. Waarmee partners, vaak mannen, de boodschap krijgen: na de geboorte van je baby moet je zo snel mogelijk weer aan het werk.

“Ga eens onderhandelen”

Diezelfde oom heeft gelukkig nog een oplossing: vrouwen moeten gewoon meer onderhandelen. De rest van de tafel is het met hem eens en denkt dat vrouwen niet durven te vragen om loonsverhoging, of dit niet goed kunnen. Dat eerste is niet waar, uit onderzoek blijkt dat vrouwen net zo vaak onderhandelen als mannen. Bij het tweede punt zit het probleem. Vrouwen zijn niet slechter in onderhandelen en ze doen het ook niet minder vaak dan mannen; uit onderzoek blijkt alleen dat onderhandelingen bij vrouwen minder vaak tot een loonsverhoging leiden.

(On)bewuste verwachtingen over hoe mannen en vrouwen zich horen te gedragen zorgen ervoor dat onderhandelingen bij vrouwen anders uitpakken dan bij mannen.

(On)bewuste verwachtingen over hoe mannen en vrouwen zich horen te gedragen zorgen ervoor dat onderhandelingen bij vrouwen anders uitpakken dan bij mannen. Assertiviteit en zelfvertrouwen zijn eigenschappen die we verwachten van mannen, en worden vaak gezien als goede kwaliteiten tijdens het onderhandelen. Alleen zien we dat dit gedrag bij vrouwen vaak niet gewaardeerd wordt omdat het niet past bij ons beeld van een vrouw. Je bent dan namelijk een ijskonijn, die een loonsverhoging wel kan vergeten. (NRC checkt beoordeelde dit overigens als ‘waar’.)

“Je wil toch aangenomen worden om je kwaliteiten”

Dan er is ook vast wel iemand die begint over vrouwenquota. “Oh dus dan ben je ook voor vrouwenquota aan de top? Ik zou echt niet aangenomen willen worden alleen omdat ik vrouw ben, maar om mijn kwaliteiten.” En waarom kan iemand niet allebei zijn? Een vrouw met kwaliteiten? Feit is dat het in Nederland erg triest gesteld is met de vrouwen aan de top; het streefpercentage van 30% vrouwen aan de top bij lange na niet gehaald wordt. Want uit onderzoek blijkt dat je sneller iemand aanneemt die op je lijkt: mannen kiezen dus mannen.

Er is dus best iets te zeggen voor een vrouwenquotum, aangezien in de praktijk blijkt dat zonder quotum vrouwen gediscrimineerd worden. Met een quotum doorbreek je die vicieuze cirkel van mannen die andere mannen aannemen: het dwingt werkgevers buiten hun gebruikelijke netwerk te zoeken en het wordt zichtbaar dat vrouwen zo’n functie ook prima kunnen vervullen. Bij volgende vacatures wordt dan dus ook eerder aan vrouwelijke kandidaten gedacht. Natuurlijk moet er meer veranderen om de weg naar de top voor vrouwen vrij te maken. Zo zouden we moeten stoppen met onbetaalde zorgtaken associeren met vrouwen en bij betaald werk denken aan mannen, en meer maatregelen moeten nemen tegen zwangerschapsdiscriminatie.

“Er zijn gewoon biologische verschillen”

Als je dit allemaal hebt gehad is er altijd één argument dat overtuigde ‘mannen-komen-van-mars-vrouwen-van-venus’ aanhangers achter de hand hebben, bedoeld om al jouw scherpe punten in één klap te ontkrachten: “vrouwen en mannen zijn nu eenmaal verschillend, dat is natuur, biologisch bepaald”. Einde discussie.

Of toch niet? Er is namelijk genoeg wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat mannen en vrouwen veel meer gelijk zijn dan vaak wordt gedacht. Je kunt bijvoorbeeld aan de hand van een hersenscan helemaal niet zien of je nu naar de hersenen van een man of een vrouw kijkt. “Maar hoe komt het dan dat er toch zoveel verschillen zijn tussen mannen en vrouwen?” Nou, die zijn dus vaak aangeleerd.

Er is genoeg wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat mannen en vrouwen veel meer gelijk zijn dan vaak wordt gedacht.

Het hardnekkige idee dat vrouwen van nature zorgzamer zijn en daarom het best voor de kinderen kunnen zorgen is een ontzettende belediging tegenover alle lieve, zorgzame vaders, die het volgens deze redenatie nooit zo goed zouden kunnen doen als moeders. De opvatting dat vrouwen niet dominant genoeg zouden zijn om goede leiders te kunnen zijn, zou je ook kunnen omdraaien. Misschien moet ons idee van leiderschap zich aanpassen aan een toenemend aantal vrouwen in hogere posities, in plaats van andersom.

“In Afrika* is het veel erger”

En dan is er nog de klapper op de vuurpijl, het vrouw-hou-toch-eens-op-met-zeuren-argument: vrouwen in Nederland hebben het hartstikke goed, ga maar eens in *voeg willekeurig land in* kijken, daar is het pas echt erg. Want als het ergens anders erger is, dan rechtvaardigt dat natuurlijk de situatie hier. Ja, de positie van vrouwen is in heel veel landen schrijnend, zo zijn vrouwen in sommige landen voor de wet nog ongelijk aan mannen. Dat dat in Nederland niet meer zo is, is inderdaad iets om heel blij mee te zijn, maar dit betekent niet dat onze emancipatie in Nederland klaar is. Seksisme zit nog altijd verweven in een heleboel facetten van de samenleving, en dat blijft gewoon oneerlijk, welke vergelijking je ook maakt.

Mocht je nou helemaal geen zin hebben om voor de zoveelste keer dezelfde discussies te voeren, dan kun je je familieleden altijd nog doorverwijzen naar onze website. Fijne feestdagen!

* Nee, Afrika is inderdaad geen land