Beeldvorming

We hebben ze allemaal. Bewuste en onbewuste vooroordelen over vrouwen en mannen. Of ze nou zwart of wit, jong of oud, homo- of heteroseksueel zijn. Dit leidt tot stereotypering en daar willen we van af, want het staat gelijke kansen in de weg.

Wat is beeldvorming?

Dagelijks worden wij overspoeld met beelden die tot ons komen via televisie, beeldschermen, kranten, tijdschriften en reclame. Deze beelden filteren en categoriseren we bewust en onbewust zodat we de wereld om ons heen kunnen (leren) begrijpen. Dit continue proces, waarbij je beelden waarneemt en je daar een mening over vormt, wordt beeldvorming genoemd.

Beeldvorming beperkt zich niet tot de beelden en de verwerking ervan. Het is ook de wisselwerking tussen beelden en onze eigen opvattingen: onze opvattingen bepalen mede welke beelden we kiezen en deze beelden representeren op hun beurt onze opvattingen. Op deze manier beschrijven beelden en woorden niet alleen de werkelijkheid, ze schrijven ook voor hoe deze hoort te zijn. Beeldvorming is een onontkoombaar fenomeen. Zeker als het om stereotiepe beeldvorming gaat, is het een complex proces met ingrijpende gevolgen.

Wat is de rol van de media?

We kunnen de wisselwerking tussen beelden en onze eigen opvattingen beïnvloeden en mediamakers kunnen dat in het bijzonder. Zij creëren beelden gebaseerd op de werkelijkheid en beïnvloeden daarmee veel maatschappelijke verschijnselen als sociale ongelijkheid, seksisme en discriminatie. Gender en etnische ongelijkheid zijn vandaag de dag nog altijd grote maatschappelijke vraagstukken. Als mediamakers zich bewust zijn van te eenzijdige of stigmatiserende beeldvorming én de wijze waarop zij daaraan bijdragen, kunnen zij hun verantwoordelijkheid nemen om positieve veranderingen in gang te zetten – door bijvoorbeeld andere beelden en/of woorden te gebruiken.

Waarom heeft beeldvorming invloed op de positie van vrouwen?

Het komt vaak voor dat groepen op een eenzijdige manier in beeld worden gebracht. Er wordt dan een onvolledig verhaal verteld. Dit kan leiden tot serieuze misvattingen en heeft invloed op de kansen van mensen die buiten de norm vallen. Om in kaart te brengen hoe vaak en op welke manier vrouwen, ouderen en etnische minderheden in beeld worden gebracht hebben wij onderzoek gedaan naar de meest recente cijfers en trends op het gebied van beeldvorming in de media:

Lees ons onderzoek Blikopener

De representatie van vrouwen en mensen van kleur in de media blijft sterk achter. Zo is slechts 28% van de mensen die in nieuwsmedia verschijnt vrouw, en is op de Nederlandse televisie slechts 39,1% van de mensen in beeld vrouw. Ook worden stereotypen over vrouwen en mannen, zwart en wit, oud en jong (onbewust) dag in, dag uit herhaald. Zo heeft slechts 13% van de moeders in kinderboeken een betaalde baan, en worden mannen in tv-reclames 2 keer vaker dan vrouwen werkend in beeld gebracht. Ook in ons taalgebruik worden deze stereotypen bevestigd, denk bijvoorbeeld aan de woorden ‘papadag’ en ‘de luizenmoeder’. Van deze woorden bestaat geen tegenovergestelde variant. Deze clichés zijn zo sterk in de beeldbanken van onze hersenen geworteld dat we ze voor waar zijn gaan aannemen. Stereotiepe beeldvorming houdt daarmee sociale ongelijkheid in stand.